ΓΡΑΦΕΙ Ο Απόστολος Παπατόλιας
Γενικός Γραμματέας ΕΝ.Π.Ε.
Μέλος Τομέα Αυτοδιοίκησης ΔΗΜΑΡ
Η τρόικα και ορισμένοι εσωτερικοί απολογητές των εκβιασμών της, προσπαθούν να πείσουν το λαό μας ότι πρέπει να απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι και να μικρύνει το κράτος για να λυθεί το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας και για να βελτιωθεί η λειτουργία του κράτους.
Ακόμη όμως και οι πλέον φανατικοί οπαδοί του «μικρότερου κράτους» και των ιδιωτικοποιήσεων, αντιλαμβάνονται ότι τα οριζόντια μέτρα των απολύσεων, της διαθεσιμότητας και της «κινητικότητας» δεν έχουν καμία σχέση, ούτε με μία σοβαρή μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης ούτε με τις σύγχρονες αρχές και πρακτικές του ιδιωτικού μάνατζμεντ και της διοίκησης αλλαγών (change management).
Πιστεύουμε ότι ήρθε η ώρα για μια μεγάλη αλλαγή πλεύσης. Τη σχετική ευκαιρία μας τη δίνει το Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) της νέας προγραμματικής περιόδου 2014– 2020, δηλαδή το νέο ΕΣΠΑ.
Όλοι πλέον γνωρίζουν ότι το επταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» του ΕΣΠΑ 2007–2013 απέτυχε να πραγματοποιήσει τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης. Από τα 719 εκατ. € του προϋπολογισμού του, περίπου το 40% ενισχύει δράσεις άλλων Προγραμμάτων, ενώ το υπόλοιπο 60% χρηματοδοτεί, αποσπασματικά, οργανωτικές δράσεις των διαφόρων Υπουργείων, καθώς και κάποιες μελέτες και σεμινάρια. Στην πραγματικότητα το ΕΣΠΑ δεν χρηματοδοτεί την εφαρμογή κανενός οριζόντιου μέτρου μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης, διότι δεν εκπονήθηκε κανένα ολοκληρωμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο διοικητικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας.
Την ευθύνη γι΄ αυτή την αποτυχία, την έχουν αποκλειστικά οι πέντε πολιτικές Κυβερνήσεις που κυβέρνησαν τη χώρα από το 2006 μέχρι σήμερα. Για να ξεφύγουμε από αυτό τον φαύλο κύκλο, προτείνω το σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός Εθνικού Προγράμματος Διοικητικής Μεταρρύθμισης που θα συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση τον 11ο Θεματικό Στόχο του ΣΕΣ 2014–2020, που αφορά στη «Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης».
Στο πλαίσιο αυτού του συγχρηματοδοτούμενου Προγράμματος προτείνω να ληφθούν, ενδεικτικά, τα ακόλουθα μέτρα :
• Για τη δημόσια διοίκηση και το ανθρώπινο δυναμικό της :
Συγκροτείται μια νέα Ανεξάρτητη Αρχή που αναλαμβάνει «τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση της εφαρμογής των δημόσιων πολιτικών διοίκησης και ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης», περιλαμβανομένου του συστήματος αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των δημόσιων υπηρεσιών.
• Για τη δημόσια διοίκηση και τις σχέσεις της με το πολιτικό σύστημα : Δημιουργείται ένα σώμα ανωτάτων στελεχών της δημόσιας διοίκησης που αναλαμβάνει τη διοικητική διεύθυνση των δημοσίων φορέων, προκειμένου : α) οι πολιτικοί προϊστάμενοί τους να μεριμνούν αποκλειστικά για την εφαρμογή των πολιτικών επιλογών της εκάστοτε κυβέρνησης, β) να διασφαλιστεί η διοικητική συνέχεια και η θεσμική μνήμη του διοικητικού συστήματος και γ) να επανακαθοριστούν οι σχέσεις πολιτικής – δημόσιας διοίκησης.
Επίσης, οργανώνονται οι επιτελικές λειτουργίες της δημόσιας διοίκησης (προγραμματισμός, διοίκηση οικονομικών, μάνατζμεντ ανθρώπινου δυναμικού, διοίκηση ΤΠΕ, εσωτερικός έλεγχος).
• Για τη δημόσια διοίκηση και τις σχέσεις της με την κοινωνία :
Επεκτείνονται και ενδυναμώνονται τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) ώστε να διαμεσολαβούν σε όλες τις σχέσεις των πολιτών και των επιχειρήσεων με τους φορείς του δημόσιου τομέα. Για να επιτευχθεί η επέκταση και ενδυνάμωση των ΚΕΠ, απαιτείται ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός και η ηλεκτρονικοποίηση υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
• Για τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό του ευρύτερου δημόσιου τομέα (προκειμένου να επιτευχθούν οι παραπάνω μεταρρυθμίσεις) :
Ολοκληρώνεται η διαλειτουργικότητα και η ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα, η ψηφιοποίηση όλων των βάσεων δεδομένων και ο πλήρης «ηλεκτρονικός αλφαβητισμός» όλων των υπαλλήλων.
• Για την προώθηση από τη δημόσια διοίκηση των αναπτυξιακών στόχων της νέας προγραμματικής περιόδου :
Σχεδιάζονται και εφαρμόζονται οι νομοθετικές ρυθμίσεις, τα διοικητικά μέτρα και οι επιχειρησιακές δράσεις που θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα των δημοσίων φορέων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των 10 πρώτων Θεματικών Στόχων του ΣΕΣ 2014–2020. Έμφαση προτείνω να δοθεί στην καινοτομία, στην αειφόρο ανάπτυξη, στην υποστήριξη και δημιουργία νέων επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό και στα μέτρα στήριξης των κοινωνικών ομάδων που πλήττονται από την κρίση.
Το Πρόγραμμα που προτείνω μπορεί να αντικαταστήσει τις μνημονιακές δεσμεύσεις ενός χρόνου (του 2014) με τη δέσμευση της χώρας να υλοποιήσει ουσιαστική διοικητική μεταρρύθμιση τα επόμενα δέκα χρόνια και συγκεκριμένα :
• Αντί της απόλυσης 11.500 δημοσίων υπαλλήλων το 2013–2014 που θα αντικατασταθούν με την πρόσληψη ισάριθμων υπαλλήλων, προτείνω την πρόσληψη νέων μόνο στο 80% των 75.000 υπαλλήλων που θα αποχωρήσουν με συνταξιοδότηση στην επόμενη τετραετία, οπότε θα έχουμε μείωση 15.000 υπαλλήλων.
• Αντί για 25.000 υπαλλήλους σε «διαθεσιμότητα» το 2013–2014 με στόχο την «κινητικότητά» τους, προτείνω διπλάσιο αριθμό εσωτερικών μετακινήσεων δηλαδή 50.000 υπαλλήλους στην επόμενη τετραετία, μετά όμως από πραγματική εκτίμηση των αναγκών των δημοσίων φορέων, με βάση την αποστολή τους και τους αναπτυξιακούς στόχους της χώρας το 2020.
• Αντί για τα αυθαίρετα «οριζόντια μέτρα» στο δημόσιο τομέα, προτείνω την ουσιαστική αξιολόγηση των δημοσίων φορέων με βάση το Ευρωπαϊκό «Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης» (Common Assessment Framework) και σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 3230/2004 που αφορούν στη «Διοίκηση μέσω Στόχων» και στους «Δείκτες Μέτρησης της Αποτελεσματικότητας και της Αποδοτικότητας των Δημοσίων Υπηρεσιών».
• Αντί για τη «μοριοδότηση» των υπηρετούντων δημοσίων υπαλλήλων, που παραπειστικά την ονομάζουν «αξιολόγηση», προτείνω την πραγματική αξιολόγηση της απόδοσης στην εργασία τους, από τις αρχές του 2015, με βάση ένα σύστημα κριτηρίων που θα εφαρμόζεται από το παραπάνω σώμα ανωτάτων στελεχών της δημόσιας διοίκησης, υπό την εποπτεία της νέας Ανεξάρτητης Αρχής.
• Αντί να φορτώνεται το ΑΣΕΠ με την εφαρμογή των ψευδεπίγραφων μνημονιακών «αξιολογήσεων», προτείνω να ενισχυθεί με την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να πραγματοποιεί εφεξής όλους τους διαγωνισμούς πρόσληψης υπαλλήλων στο δημόσιο τομέα και όχι μόνο να τους εποπτεύει.
• Αντί για αποσπασματικά «έργα–σημαίες», προτείνω ένα δεκαετές Επιχειρησιακό Σχέδιο, στην εκπόνηση του οποίου θα συμμετάσχουν τα συλλογικά όργανα των εργαζομένων και των εξυπηρετούμενων από τη δημόσια διοίκηση (stakeholders) και το οποίο θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, υπό την εποπτεία της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής, ώστε να εξασφαλίσει την ευρύτερη δυνατή πολιτική και κοινωνική συναίνεση.
Όλα όσα προτείνω μπορεί να αποτελέσουν δεσμεύσεις της χώρας για την επόμενη δεκαετία, εάν περιληφθούν ως «Αιρεσιμότητες» στο ΣΕΣ της νέας προγραμματικής περιόδου 2014–2020.
Οι προτάσεις αυτές μπορούν να δώσουν το έναυσμα ενός νέου δημοσίου διαλόγου για την «επόμενη μέρα» που χρειάζεται ο τόπος μας. Όλες οι προοδευτικές δυνάμεις της χώρας οφείλουν να συμμετέχουν σ’ ένα τέτοιο διάλογο και φυσικά να στηρίξουν μια αναδιαπραγμάτευση με τους δανειστές που θα αντικαταστήσει τον καταστροφικό «Αρμαγεδώνα» του 2013–2014 με ένα δεσμευτικό δεκαετές «Εθνικό Πρόγραμμα Διοικητικής Μεταρρύθμισης».
