ΓΡΑΦΕΙ Ο Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς*
Λίγο έως πολύ όλοι μας έχουμε πάρει μια γεύση των αλλαγών που επήλθαν στο θέμα της επιβολής κυρώσεων με το νέο Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013), οι διατάξεις του οποίου ισχύουν από 1.1.2014. Τα πρόστιμα πλέον είναι δυσθεώρητα και αποτελούν κόλαφο αφενός, για τον κάθε επιχειρηματία, αφετέρου, για όλους εμάς τους επαγγελματίες
που έχουμε επιφορτιστεί με το δύσκολο έργο της εφαρμογής των νέων νομοθετικών διατάξεων (σημ. μπορείτε να δείτε την ανάλυσή μας στο άρθρο με τίτλο «Τα νέα πρόστιμα από 1.1.2014 και μετά»).
Επίσης, όλοι μας έχουμε ενημερωθεί για το αστρονομικό πρόστιμο των 10.550 ευρώ που θεσπίστηκε για τη μη αναγραφή κάθε εργαζομένου στην Α.Π.Δ., που ισχύει από 7.1.2014 και μετά.
Μέσα σ’ αυτό το ευμετάβλητο νομοθετικό περιβάλλον, μέσα στον ορυμαγδό των εξελίξεων, των συνεχόμενων νομοθετικών ρυθμίσεων, οι λογιστές-φοροτεχνικοί προσπαθούν να ασκήσουν το επάγγελμά τους με συνέπεια, λειτουργώντας υπό το καθεστώς της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας που η περιρρέουσα ατμόσφαιρα έχει δημιουργήσει.
Αν σε όλα τα ανωτέρω προστεθεί και η δαμόκλειος σπάθη όλων γενικότερα των ασφυκτικών προθεσμιών, των προστίμων και των κυρώσεων που κρέμεται πάνω απ΄ τα κεφάλια τους, τότε μπορεί να αναλογιστεί κανείς υπό ποιες συνθήκες καλούνται οι συνάδελφοι να επιτελέσουν το έργο τους.
Προσωπικά, δεν είμαι αντίθετος με την επιβολή προστίμων σε όσους δεν εκπληρώνουν συστηματικά τις φορολογικές ή τις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις. Είναι λογικό να υπάρχουν ποινές προκειμένου να αποφεύγονται φαινόμενα καταστρατήγησης των νόμων, αποφυγής καταβολής των φόρων ή των ασφαλιστικών εισφορών κ.λπ. Μάλιστα, είμαι υπέρμαχος της επιβολής αυστηρότατων προστίμων σε όσους κατά σύστημα φοροδιαφεύγουν ή εισφοροδιαφεύγουν προκαλώντας έτσι τεράστια προβλήματα στην ελληνική οικονομία που έχουν αντίκτυπο και στους νομοταγείς πολίτες.
Όμως, προκειμένου να συνετίσουμε όσους δεν τηρούν το γράμμα του νόμου, δεν πρέπει να λάβουμε δρακόντεια μέτρα που θα εξοντώσουν και κάποιους πολίτες ή επαγγελματίες που εξαιτίας ενός ανθρώπινου λάθος θα επωμιστούν τις τεράστιες συνέπειες. Η έννοια για παράδειγμα της φοροδιαφυγής πρέπει προφανώς να οριοθετηθεί, όμως δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει πρόνοια από τον νουνεχή νομοθέτη σχετικά με τον ανθρώπινο παράγοντα που λειτουργεί δίχως δόλο.
Σε όλες τις επιστήμες, σε όλα τα επαγγέλματα υπάρχει και αναγνωρίζεται η έννοια του ανθρώπινου παράγοντα, του ανθρώπινου λάθους. Το ανθρώπινο λάθος ως γεγονός, κατά τη γνώμη μου, δεν μπορούμε να το απομονώσουμε αλλά πρέπει να αναζητήσουμε τα αίτιά του εξετάζοντας και τις κοινωνικές/οικονομικές συνθήκες που επικρατούν τη δεδομένη στιγμή που αυτό πραγματοποιείται, σε συνδυασμό βέβαια με το ισχύον δικαιικό σύστημα η πολυπλοκότητα του οποίου επηρεάζει και τις ανθρώπινες αντιδράσεις.
Τα ανθρώπινα λάθη γενικότερα, αλλά και τα λάθη που έχουν να κάνουν με επαγγελματικά ζητήματα είναι συνυφασμένα με το σύστημα στο οποίο λειτουργεί και δρα ο άνθρωπος-επαγγελματίας. Όταν οι συνθήκες στις οποίες καλείται να εργαστεί είναι επικίνδυνες, ασταθείς, αβέβαιες και πιεστικές, τότε με μαθηματική ακρίβεια μια μικρή συγκυρία αρκεί για να τον οδηγήσει στο λάθος. Δηλαδή, ένας επαγγελματίας κάνει πολύ πιο εύκολα ένας λάθος όταν οι συνθήκες είναι επικίνδυνες, παρά όταν το «τοπίο» είναι ήρεμο, απαλλαγμένο από ασάφειες και αλληλοσυγκρουόμενες διατάξεις.
Μήπως, όμως για τα λάθη αυτά δεν ευθύνεται τελικά ο άνθρωπος-επαγγελματίας αλλά το σύστημα μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται; Μήπως έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης όσοι δημιουργούν αυτές τις αντίξοες συνθήκες εργασίας που αναγκάζουν τελικά κάποιους ανθρώπους να κάνουν το λάθος; Μήπως όλη αυτή η δημιουργία κλίματος εκφοβισμού που επιτυγχάνεται από τον κρατικό μηχανισμό και μέσω της «προστιμολαγνείας», ευθύνεται για το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι θα πέφτουν εκόντες-άκοντες στην παγίδα των προστίμων;
Τελικά ποιο είναι το ζητούμενο; Η τιμωρία, η επιβολή τεράστιων προστίμων που θα οδηγήσει σε μαρασμό την οικονομία και στο κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων; Απ΄την άλλη μεριά, αφού το ανθρώπινο λάθος σύμφωνα με τους ιθύνοντες πρέπει να τιμωρείται αγρίως, τότε γιατί να μην τιμωρούνται ισάξια και τα λάθη των ανθρώπων που ανήκουν στον χώρο της Διοίκησης;
Μήπως όμως το ζητούμενο είναι άλλο, όπως ας πούμε η ανάπτυξη, η συμμόρφωση όλων με τις διατάξεις των νόμων, η δημιουργία κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και διοίκησης, η μείωση της φοροδιαφυγής, κ.λπ.; Αν ναι, τότε πρέπει οι ιθύνοντες να πάψουν να αρέσκονται μόνο στην ανούσια επιβολή προστίμων συλλήβδην και να εστιάσουν τις προσπάθειές τους στη σωστή κατεύθυνση χωρίς μεσοβέζικες λύσεις.
Είναι καιρός να κατανοήσουν οι συντάκτες των νόμων και κυρίως αυτοί που εισηγούνται νέες διατάξεις, ότι μέσα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής υπάρχει ο ανθρώπινος παράγοντας ο οποίος πρέπει να ληφθεί υπόψη και να μην αγνοείται.
Θεωρώ ότι η ηγεσία του Υπ. Οικονομικών και του Υπ. Εργασίας, πρέπει να εξετάσει πάλι προσεκτικά την άδικη επιβολή προστίμων και να θεσπίσει αυστηρές τιμωρίες μόνο σε όσους αποδεικνύεται ότι συστηματικά δεν εφαρμόζουν το γράμμα του νόμου. Απαιτείται άμεση μείωση των υπέρογκων προστίμων που προβλέπονται σε ορισμένες διατάξεις του Κ.Φ.Δ. (εκπρόθεσμες δηλώσεις, κ.λπ.) και φυσικά, μείωση του προστίμου των 10.500 για κάθε εργαζόμενο που δεν έχει αναγραφεί στην Α.Π.Δ.
Γνωρίζουμε όλοι ότι τόσα χρόνια υπήρχαν και θα υπάρχουν φαινόμενα φοροδιαφυγής, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο.
Η λύση όμως για την ελαχιστοποίησή της δεν θα επιτευχθεί μόνο μέσα από την αστείρευτη επιβολή προστίμων που έχει τεράστιες επιπτώσεις στις επιχειρήσεις αλλά και στους επαγγελματίες λογιστές-φοροτεχνικούς που ήδη βρίσκονται σε απόγνωση.
Ως επιστήμονες, όλοι εμείς που ανήκουμε στον χώρο των λογιστών-φοροτεχνικών, οικονομολόγων, κ.λπ., είμαστε σε θέση να προτείνουμε την τροποποίηση των διατάξεων με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφεύγονται αφενός μεν, καταστρατηγήσεις των νόμων, αφετέρου δε, να προστατεύεται και ο επαγγελματίας που έκανε ένα ανθρώπινο λάθος ή αυτός για παράδειγμα που νόσησε και έστειλε μια ή δυο δηλώσεις εκπροθέσμως.
*Ο Κ. Γραβιάς είναι Πτυχιούχος Οικον. Παν/μιου Πειραιά
Λογιστής – Φοροτεχνικός
Μέλος της επιστημονικής ομάδας του Taxheaven
