ΓΡΑΦΕΙ Η Άννυ Ψαρρά – Περίφανου
Μέλος του Δ.Σ. Πινακοθήκης Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα Εκπρόσωπος δημοτικής κίνησης ΕΝΩΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ
«Γυναίκα» η μούσα που ενέπνευσε τα μεγαλύτερα δημιουργήματα τέχνης. – Γυναίκα – το μισό του ουρανού.
Αφορμή, διαχρονικής έκφρασης της καλλιτεχνικής τελειότητας. Το σώμα της σμιλεύτηκε με θεϊκή ομορφιά στην αρχαιότητα μέσα από την Αφροδίτη της Μήλου, την Νίκη της Σαμοθράκης, τις αγέρωχες Καρυάτιδες.
Τα καλλιτεχνικά ρεύματα όλων των εποχών εκφράστηκαν μέσα από την γυναικεία μορφή. Παρ΄όλα αυτά στην Ιστορία της Τέχνης υπάρχει ένα τεράστιο κενό. Ελάχιστες οι γυναίκες δημιουργοί! Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα γυναικείο πρόβλημα πολιτικό, πολιτιστικό, κοινωνικής ανισότητας σε ένα ανδροκρατούμενο κόσμο της τέχνης. Η εικόνα αυτή, της σιωπής και απουσίας της γυναίκας δημιουργού αντικατοπτρίζεται στο χώρο των Μουσείων.
Η πρώτη μαρτυρία για γυναίκα καλλιτέχνιδα έρχεται μέσα από το απόσπασμα ραψωδίας της Ιλιάδας, όπου ο Όμηρος αναφέρεται στο θαυμαστό υφαντό έργο της ωραίας Ελένης.
Πολλές γυναίκες καλλιτέχνιδες εργάστηκαν από την αρχαιότητα μέχρι την Αναγγένηση στα εργαστήρια των καλλιτεχνών. Όμως για πολλούς αιώνες τα έργα τους και τα ονόματά τους έμειναν άγνωστα, παρέμειναν στην αφάνεια. Με την άνοδο του φεμινιστικού κινήματος το ΄60 ανακαλύφθηκαν σε αποθήκες των Μουσείων έργα γυναικών που δεν εκτέθηκαν ποτέ! Για μέρες οι φεμινίστριες διαδήλωσαν έξω από τα Μουσεία.
Από την Αναγέννηση και μετά γυναίκες καλλιτέχνιδες έχουν ενεργή συμμετοχή στα ρεύματα της τέχνης. Η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι είναι η πρώτη γυναίκα ζωγράφος που απέκτησε διακριτή θέση ανάμεσα στους μεγάλους ζωγράφους του Μπαρόκ. Θαυμάστρια του Καραβάτζιο λόγω του ταλέντου της και της αφοσίωσης της στην ζωγραφική θεωρήθηκε ιδιόρυθμη αντισυμβατική. Έμεινε γνωστή στην ιστορία η δίκη της για τον βιασμό της από τον ζωγράφο και δάσκαλό της Αγκοστίνο Τάσι.
Στην Ελλάδα τον 1Ο αιώνα μ.Χ. μέχρι τον 19ο αιώνα μαρτυρίες για γυναίκες δημιουργούς δεν υπάρχουν. Τελευταία έγινε γνωστή η ιστορία της πρώτης Ελληνίδας ζωγράφου 1821 – 1900 Ελένη Μπούκουρα – Αλταμούρα που ντύθηκε άντρας προκειμένου να γίνει δεκτή να σπουδάσει στην Ρώμη. Το 1894 γίνονται δεκτές στο Μετσόβειο όχι σαν μαθήτριες αλλά απλά να παρακολουθούν. Η Σοφία Λασκαρίδου 1876 – 1965 ήταν η πρώτη μαθήτρια καλών τεχνών, έμεινε γνωστή όχι μόνο σαν καλλιτέχνιδα αλλά και ως προσωπικότητα που ήρθε σε ρήξη με τους κοινωνικούς κανόνες της εποχής της. Ακολουθούν η Θάλεια Φλωρά – Καραβία, η Κλεονίκη Ασπριώτη, η Όλγα και Ελένη Προσαλέντι κ.α.. οι πρώτες Ελληνίδες ζωγράφοι διπλά άξιες σε σχέση με τους ομότεχνούς τους, καθώς σε μια κοινωνία που τους αρνούνται το δικαίωμα στην τέχνη πάλεψαν με το ταλέντο τους και προχώρησαν στην διεκδίκηση για ίση μεταχείριση.
Στον μοντερνισμό η παρουσία των γυναικών γίνεται πλέον αισθητή με την συμμετοχή της Μπέρτ Μοριζόν στο Παρίσι σε έκθεση ιμπρεσιονιστών. Στο Μεξικό, η Φρίντα Κάλο υπήρξε μία από τις σπουδαιότερες μορφές στους υπερεαλιστές ζωγράφους. Με δυσμορφία σωματική εκ γενετής ζωγράφιζε σε ειδικό καβαλέτο μέχρι το τέλος της ζωής της.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Ελληνική Αντίσταση έβγαλαν το εξπρεσιονιστικό και επικό έργο της χαράκτριας Βάσως Κατράκη.
Ο φεμινισμός και τα κινήματα αμφισβήτησης επηρέασαν τις γυναίκες στον κόσμο της τέχνης. Συνειδητοποίησαν την περίεργη αντίφαση της απουσίας των γυναικών στην ιστορία της τέχνης σε αντίθεση με την απανταχού παρουσία τους ως – θέμα -.
Στην εποχή μας όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται η αξία των γυναικών καλλιτεχνών, οι οποίες συχνά ηγούνται των νέων ρευμάτων πειραματισμούς και αναζήτησης. Έργα γυναικών της τέχνης εκτίθενται σε διεθνείς εκθέσεις και κοσμούν πλέον μεγάλα μουσεία.
Η γυναίκα της εποχής μας πρωτοπορεί και πορεύεται διεκδικώντας δυναμικά την παρουσία της μέσα σε όλους τους χώρους της τέχνης και του πολιτισμού. Πρωτοστατεί στον αγώνα της ανθρωπότητας για μια κοινωνία σεβασμού των ανθρωπίνων αξιών και απόλυτης ισότητας. Παλεύει στους δρόμους και στα κινήματα για ένα καλύτερο αύριο.
