Μας πήρε αιώνες να καταλάβουμε πώς λειτουργεί η αρχαία πυξίδα των Viking και τελικά βρήκαμε ότι λειτουργεί καλύτερα από αυτή στην τσέπη σας. Η πυξίδα των Βίκινγκς, σύμφωνα με νέα έρευνα, ήταν τόσο προηγμένη που λειτουργούσε ακόμη και τη νύχτα, χάρη στην έξυπνη τεχνολογία και τον …κρύσταλλο…
Σύμφωνα με έγγραφο του Royal Society που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα, μια ομάδα ερευνητών από την Ουγγαρία, εξέτασε το δίσκο Uunartoq, ένα θραύσμα, δηλαδή, της ηλιακής πυξίδας των Βίκινγκ που ανακαλύφθηκε σε μεσαιωνικό μοναστήρι στη Γροιλανδία σχεδόν 70 χρόνια πριν.
Η πρώτη σκέψη ήταν ότι πρόκειται για διακοσμητικό αντικείμενο, ενώ αργότερα ο 2.8 ιντσών δίσκος θεωρήθηκε ότι ήταν τμήμα πυξίδας που χρησιμοποιούσε ένα κεντρικό κομμάτι, το οποίο έλειπε, για να ρίχνει σκιά ώστε να δείχνει την κατεύθυνση του ορίζοντα.
Η ουγγρική ερευνητική ομάδα όμως δεν πείστηκε για δύο λόγους. Κατ ‘αρχάς, λένε ότι οι διαστάσεις και τα σημάδια του δίσκου Uunartoq απέχουν πολύ από μία καλή ηλιακή πυξίδα. Δεύτερον, και ίσως πιο σημαντικό, μια απλή ηλιακή πυξίδα δεν θα ήταν σε θέση να εξηγήσει την ύπαρξη του “sunstone,” ενός μαγικού κρυστάλλου που αναφέρεται στην Σκανδιναβική λαογραφία, και που μπορούσε να εντοπίσει τη θέση του ήλιου τη νύχτα, ή σε μια συννεφιασμένη μέρα, και τον οποίο οι επιστήμονες μόλις πρόσφατα ανακάλυψαν ότι υπάρχει στην πραγματικότητα.
Ο κρύσταλλος αυτός είναι ένα είδος ασβεστίτη, γνωστό ως Iceland spar. Το ορυκτό αυτό δημιουργεί ένα μοναδικό μοτίβο, όταν εκτίθεται στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου, ακόμα και αν αυτές οι ακτίνες προέρχονται από τον ήλιο την ώρα που είναι ήδη κάτω από τον ορίζοντα.
Η ουγγρική ομάδα υπέθεσε ότι ένα ζευγάρι από Sunstones βοηθούσε τους Viking να εντοπίσουν τη θέση του κρυμμένου ήλιου. Στη συνέχεια, μια ειδικά σχεδιασμένη βέργα-σκιά θα πρέπει να τοποθετούνταν στο δίσκο, για να δίνει, κατά προσέγγιση, το σημείο όπου η πραγματική σκιά θα έπεφτε αν ο ήλιος ήταν ορατός. Το εξωτερικό άκρο της φανταστικής σκιάς στη συνέχεια χρησιμοποιούνταν για την πλοήγηση.
Σε μια δοκιμή, η ομάδα ήταν σε θέση να εντοπίσει τον πραγματικό Βορρά, με περιθώριο σφάλματος 4 μοιρών, χρησιμοποιώντας αυτή την πυξίδα (του λυκόφωτος), η οποία άνετα μπορεί να συγκριθεί με την μαγνητική πυξίδα που μπορεί σήμερα να έχετε στην τσέπη σας.
Επιπλέον, η ομάδα υπολογίζει ότι η μέθοδος αυτή θα μπορούσε να λειτουργήσει για χρονικό διάστημα 50 λεπτών μετά τη δύση του ηλίου, κάνοντας το δίσκο Uunartoq χρήσιμο τόσο στο φως του ήλιου, όσο και στο μισοσκόταδο.
