Λίγες ώρες έχουν απομείνει μέχρι την επίσημη ανακοίνωση των συμπερασμάτων στα οποία έχουν καταλήξει οι επιστήμονες για τον σκελετό που βρέθηκε στον μνημειώδη τάφο της Αμφίπολης.
Οι δύο ανθρωπολόγοι που ανέλαβαν την μακροσκοπική μελέτη του σκελετού, θα προβούν στις σχετικές ανακοινώσεις, αφού ολοκλήρωσαν το πόρισμά τους και το παρέδωσαν στο υπουργείο Πολιτισμού.
Την διαδικασία εξέτασης του οστεολογικού υλικού, που έχει μεταφερθεί σε άγνωστη τοποθεσία υπό άκρα μυστικότητα, έχουν αναλάβει η Σέβη Τριανταφύλλου, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. με ειδίκευση στην οστεοαρχαιολογία, και η επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου, με ειδίκευση στη φυσική ανθρωπολογία, Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου.
Πριν την επίσημη ανακοίνωση από τους επιστήμονες, το newsIT επιχειρεί να ρίξει “φως” σε μερικά από τα πλέον καίρια ερωτήματα, όπως το ποιος είναι ο νεκρός και αν και κατά πόσο θα μπορούσε ο σκελετός που έχει βρεθεί να ανήκει στον μεγάλο στρατηλάτη της αρχαιότητας, Μέγα Αλέξανδρο.
Η… εμπειρία του Λέστερ
Στα ερωτήματα αυτά, μας βοήθησε η Lin Foxhall, διευθύντρια του τμήματος Αρχαιολογίας και αρχαίας Ιστορίας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Leicester.
Η άποψη της Lin Foxhall, εκτός από την θέση που κατέχει στο Πανεπιστήμιο του Leicester, ενισχύεται και από το γεγονός πως το συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο έκανε μία εκπληκτική ανακάλυψη που έχει και πολιτικές προεκτάσεις για την χώρα της Μεγάλης Βρετανίας.
Σε ένα… πάρκινγκ κοντά στην πόλη του Λέστερ, βρέθηκε το 2012 ένας σκελετός, ο οποίος τελικά ταυτοποιήθηκε πως ανήκει στον Ριχάρδο τον Γ’!
Οι επιστήμονες κατάφεραν μετά από μία σειρά μελετών και δειγμάτων DNA να φτάσουν σε αυτό το συμπέρασμα, που εκτός από το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, προκάλεσε και… τριγμούς στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, αφού αυτή η ανακάλυψη ούτε λίγο ούτε πολύ αμφισβητεί το δικαίωμα της Βασίλισσας Ελισάβετ στον θρόνο!
Οι επιστήμονες, λοιπόν, ανακάλυψαν μια… χαραμάδα στην καταγωγή της Ελισάβετ από τη δυναστεία των Tudor, που φτάνει μέχρι τον Ερρίκο τον 8ο και τη Μαρία της Σκωτίας.
Στα της… Αμφίπολης
Για να έρθουμε στα… δικά μας, η καθηγήτρια Lin Foxhall, μας ξενάγησε στις διαδικασίες μέσα από τις οποίες η επιστημονική ομάδα έφτασε στην εκπληκτική ανακάλυψη της ταυτότητας του Ριχάρδου του Γ’ και μας εξηγεί τι μπορεί να προκύψει από την έρευνα στον σκελετό που βρέθηκε στον μεγαλειώδη τάφο της Αμφίπολης.
Πείτε μας για τον σκελετό του Ριχάρδου του Γ’ και πως καταφέρατε να αποκαλύψετε την ταυτότητά του.
L. Foxhall: “Η τοποθεσία του τάφου του Ριχάρδου του Γ’, μέσα στην εκκλησία των Φραγκισκανών Μοναχών, ήταν γνωστή μέσα από ιστορικές πηγές του 15ου και 16ου αιώνα. Η γενική τοποθεσία της μονής ήταν γνωστή από ιστορικές πηγές και χάρτες, αλλά η ακριβής τοποθεσία του περιβόλου και των κτιρίων δεν είχαν αποκαλυφθεί. Αυτό ήταν που ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι του πανεπιστημίου του Λέστερ.
Ο Ριχάρδος ο Γ΄πέθανε μόλις 500 χρόνια πριν. Προερχόταν από βασιλική οικογένεια, η οποία είναι καταγεγραμένη επιμελώς σε ιστορικά αρχεία. Επιπρόσθετα, από τον 15ο αιώνα μέχρι σήμερα, στην Αγγλία υπάρχουν λεπτομερή αρχεία γεννήσεων, γάμων και θανάτων για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Μπορέσαμε να εξακριβώσουμε την ταυτότητα του ριχάρδου του Γ’ επειδή χρησιμοποιώντας αυτά τα ιστορικά αρχεία για την γενεαλογική έρευνα, μπορέσαμε να ταυτοτποιήσουμε δύο πρόσφατους συγγενείς του Ριχάρδου του Γ’, που είναι άμεσοι απόγονοι της αδελφής του.
Για να αποδείξουμε ότι ο σκελετός μας ήταν όντως ο Ριχάρδος ο Γ’, οι δύο πρόσφατοι συγγενείς της αδελφής του, θα έπρεπε να μοιράζονται το ίδιο μιτοχονδριακό DNA. Το μιτοχονδριακό DNA κληρονομείται μόνο από την μητέρα, ασχέτως αν ο απόγονος είναι αρσενικού, ή θηλυκού γένους.
Έτσι, μόνο οι γυναίκες μπορούν να κληροδοτήσουν το μιτοχονδριακό DNA στα παιδιά τους – οι άνδρες δεν μπορούν. Η ανάλυση του μιτοχονδριακού DNA των πρόσφατων συγγενών, θηλυκού γένους, ταίριαξε απόλυτα, κάτι που επιβεβαίωσε ξεκάθαρα την ταυτοποίηση της ταυτότητας του σκελετού, ως του Ριχάρδου του Γ'”.
Ποια είναι η προσωπική σας, αρχαιολογική άποψη σχετικά με την ανακάλυψη του τύμβου στην Αμφίπολη;
L. Foxhall: “Τα ευρήματα στην Αμφίπολη είναι καταπληκτικά και θαυμάσια, όσον αφορά στην κατανόηση της μακεδονικής ελίτ και της βασιλικής οικογένειας στους χρόνους του Φιλίππου του Β’ και φυσικά του Μεγάλου Αλεξάνδρου”.
Έχει ειπωθεί πως ο σκελετός του Ριχάρδου του Γ’ έχει υποβληθεί σε αυστηρή ακαδημαϊκή μελέτη. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πως διεξήχθη αυτή η μελέτη, υποθέτοντας πως η έρευνα του σκελετού της Αμφίπολης θα είναι παρόμοια;
L. Foxhall: “Το αρχαιολογικό πλαίσιο και φυσικά ο σκελετός τέθηκαν υπό λεπτομερέστατη ανάλυση. Ο σκελετός έφερε πληγές πολέμου κι αυτό ταυτοποιήθηκε μέσα από ιατροδικαστικές τεχνικές. Ο τύπος και το εύρος των ιστορικών αρχείων που χρησιμοποιήσαμε εμείς δεν υπάρχει στην Ελλάδα από τον 4ο αιώνα π.Χ. μέχρι και σήμερα. Ο Ριχάρδος ο Γ΄απείχε μόλις 17 με 18 γενεές από τους πρόσφατους συγγενείς του, σκεφτείτε ένας σκελετός του 4ου π.Χ. αιώνα”.
Υποθέτουμε πως το πλέον ελπιδοφόρο σενάριο είναι πως η εξέταση DNA θα αποκαλύψει την ταυτότητα του νεκρού της Αμφίπολης. Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο; Είναι πιθανό το τεστ DNA να μην αποφέρει κανένα απολύτως αποτέλεσμα;
L. Foxhall: “Η εξέταση DNA είναι μόνο μία πτυχή μεταξύ των πολλών αποδεικτικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται για να ταυτοποιηθεί η ταυτότητα. Όπως είπαμε και νωρίτερα, τα ιστορικά αρχεία που εμείς μπορέσαμε και χρησιμοποιήσαμε στην περίπτωση του Ριχάρδου του Γ’ δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει πως η μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε εμείς στην έρευνα του Ριχάρδου του Γ’ δεν θα έχει αποτέλεσμα στον σκελετό της Αμφίπολης, επειδή είναι πολύ παλιός για να μπορέσει να ανιχνευθεί σε ιστορικά αρχεία”.
Πολλοί εμπλέκουν τον Μέγα Αλέξανδρο, την μητέρα του Ολυμπιάδα, ή τον πιστό του φίλο, Ηφαιστίωνα, σαν πιθανούς “ενοίκους” του τάφου της Αμφίπολης. Ποια είναι η δική σας άποψη;
L. Foxhall: “Αν δεν υπάρχουν επιγραφικές αποδείξεις (δηλαδή επιγραφές), δεν πιστεύω πως είναι πιθανό να ταυτοποιηθεί οποιαδήποτε προσωπικότητα στον τάφο της Αμφίπολης. Επίσης, με το δεδομένο πως ο Αλέξανδρος πέθανε στην Βαβυλώνα, μοιάζει απίθανο να έχει ταφεί στην Αμφίπολη”.
Τι θα συμβουλεύατε τους Έλληνες συναδέλφους σας, δεδομένου ότι καταφέρατε να ταυτοποιήσετε μία τόσο σημαντική προσωπικότητα της Μεγάλης Βρετανίας;
L. Foxhall: “Προχωρήστε σε όσο πιο λεπτομερή ανάλυση γίνεται, αφού αυτό θα σας οδηγήσει στην κατανόηση της αρχαίας μακεδονικής ελίτ, αλλά να μην περιμένετε να ταυτοποιήσετε κάποιο συγκεκριμένο άτομο”.
Όπως είπαμε και στην αρχή του κειμένου, είναι θέμα ωρών μέχρι να δοθούν απαντήσεις σε μία σειρά από καίρια ερωτήματα για ένα θέμα που για μήνες τώρα αποτελεί κεντρικό θέμα συζήτησης τόσο στην χώρα μας, όσο και στο εξωτερικό.
Η Lin Foxhall είναι διευθύντρια του τμήματος Αρχαιολογίας και αρχαίας Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Leicester από το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013. Σπούδασε στο Bryn Mawr College, στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και στο πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.
Ευχαριστούμε για την βοήθειά του τον διδακτορικό φοιτητή του Πανεπιστημίου του Leicester, Χρήστο Κωστόπουλο.
newsit.gr – Χρήστος Μαυραγάνης
