Η πρώτη υπόθεση που θα εκδικαστεί στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου αφορά το αποκαλούμενο «χαράτσι» της ΔΕΗ που πληρώσαμε ως έκτακτο τέλος – φόρο (ΕΕΤΗΔΕ) για τα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα τη διετία 2011-’12, που όμως επαναλήφθηκε και την επόμενη χρονιά (2013) ελαφρά μειωμένο κατά 10% ως ΕΕΤΑ, παραμένοντας στην ουσία ενσωματωμένο και στο πλαίσιο του νεότερου φόρου για τα ακίνητα (ΕΝΦΙΑ).
Η παραπεμπτική απόφαση του Δ’ Τμήματος ΑΠ προς την Ολομέλεια κρίνει το «χαράτσι» αντισυνταγματικό και αν η άποψη αυτή υπερισχύσει τελικά, αυτό θα έχει ως συνέπεια να αναγνωριστεί ότι παράνομα εισέπραξε το κράτος περίπου 2 δισ. € για μία 2ετία και άλλο 1 δισ. € την επόμενη χρονιά.
Οι περαιτέρω επιπτώσεις μπορεί να είναι «βαρύτερες» αν αναλογιστεί κανείς ότι η παραπεμπτική απόφαση στηρίζει την επιχειρηματολογία της αντισυνταγματικότητας και στις εξαιρετικά «φουσκωμένες» αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, στέλνοντας ουσιαστικά δεύτερο «τελεσίγραφο» προς το οικονομικό επιτελείο (όπως έχει κάνει και το Συμβούλιο της Επικρατείας) για μείωσή τους.
Εξαιρετικής σημασίας
Στην άλλη υπόθεση θα κριθεί εάν θα συνεχιστεί η επέκταση και σε άλλους εργαζομένους του ευρύτερου δημόσιου τομέα (Δημόσιο, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ) του γνωστού επιδόματος των 176 ευρώ που θεσπίστηκε με τον νόμο 3016/02 και έκτοτε δόθηκε σε πολλές κατηγορίες υπαλλήλων, είτε μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων, είτε μέσω δικαστικών αποφάσεων για λόγους τήρησης της συνταγματικής αρχής της ισότητας.
Το ζήτημα παραπέμφθηκε ως εξαιρετικής σημασίας στην πλήρη Ολομέλεια ΑΠ (μέσα από τρεις «πιλοτικές» αποφάσεις), καθώς αφορά ευρύτατο κύκλο προσώπων. Και στις δύο υποθέσεις η νομολογία του ΑΠ και του ΣτΕ έχει διχαστεί και αν η Ολομέλεια ΑΠ υιοθετήσει τις απόψεις των τμημάτων ΑΠ, τότε την τελική λύση ίσως χρειαστεί να δώσει το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) για να τερματιστεί η σύγκρουση ανάμεσα σε αντιφατικές αποφάσεις.
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ Δ΄ΤΜΗΜΑ
Εκρινε αντισυνταγματικό το «χαράτσι» της ΔΕΗ
Στη συνεδρίαση της προσεχούς Πέμπτης υπό τον πρόεδρο ΑΠ Αθ. Κουτρομάνο, το «χαράτσι» της ΔΕΗ (ΕΕΤΗΔΕ) θα μπει στο «μικροσκόπιο» της Ολομέλειας ΑΠ με μία δυσμενή γι’ αυτό κρίση, αφού το Δ’ Τμήμα εισηγείται (με πλειοψηφία 3-2) να κριθεί αντισυνταγματικό και αντίθετο στο 1ο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) που προστατεύει τα περιουσιακά δικαιώματα και δεν ανέχεται το συγκεκριμένο υπερβολικό φορολογικό βάρος που κλονίζει ριζικά την οικονομική κατάσταση των περισσότερων πολιτών.
Το «χαράτσι» προσβλήθηκε ως αντισυνταγματικό με προσφυγές και αγωγές στα πολιτικά και διοικητικά δικαστήρια.
Η Ολομέλεια ΣτΕ έκρινε προ 2ετίας κατά πλειοψηφία (27-12) ότι πρόκειται για φόρο που είναι συνταγματικά ανεκτός, λόγω του έκτακτου χαρακτήρα του και εν όψει του σοβαρού λόγου δημοσίου συμφέροντος, να καλυφθούν οι μεγάλες δημοσιονομικές ανάγκες της χώρας. «Καρατόμησε», όμως, ως αντισυνταγματική και ανίσχυρη τη διάταξη που απειλούσε με διακοπή ρεύματος όσους δεν πληρώσουν το «χαράτσι».
Αντίθετα το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών με αφορμή συλλογικές αγωγές έκρινε αντισυνταγματικό το ΕΕΤΗΔΕ, αλλά και την πληρωμή του μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Το Δημόσιο έκανε αμέσως απευθείας αίτηση στον ΑΠ και, κερδίζοντας την αναστολή, «πάγωσε» την πρωτόδικη απόφαση και «ξεμπλόκαρε» τις πληρωμές από το 2013 μέχρις ότου λυθεί οριστικά το ζήτημα επί της ουσίας.
Παρά την αρχική αρεοπαγιτική εισήγηση, το Δ’ Τμήμα ΑΠ έκανε δεκτές τις θέσεις των 5 καταναλωτικών οργανώσεων και του δικηγόρου Γ. Κόκκα και εκπροσώπου του Κινήματος Αμεσης Δημοκρατίας. Στην επικείμενη δίκη το «χαράτσι» θα δεχθεί συνταγματικά «πυρά» και από την Ολομέλεια των προέδρων των δικηγορικών συλλόγων της χώρας και τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, ύστερα από την απόφαση του προέδρου του Β. Αλεξανδρή να ασκηθεί «πρόσθετη παρέμβαση», με αναλυτική επιχειρηματολογία για την αντισυνταγματικότητα της επιβολής φόρου.
Η πλειοψηφία του Δ’ Τμήματος ΑΠ (Β. Θάνου, αντιπρόεδρος, Δ. Υφαντή, Ιω. Πετροπούλου, αρεοπαγίτες) δέχονται ότι το «χαράτσι» παραβιάζει τις συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξία και σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, ενώ αντίκειται στις συνταγματικές αρχές της καθολικότητας και ισότητας των φόρων, της αναλογικότητας, αλλά και της προστασίας της οικογένειας.
Επιπλέον δέχεται -σε αντίθεση προς το ΣτΕ- ότι είναι αντισυνταγματική και η διαδικασία υπολογισμού και είσπραξης ενός φόρου μέσω της ΔΕΗ, καθώς πρόκειται για μια αρμοδιότητα που αφορά τον «σκληρό πυρήνα» των εξουσιών του κράτους (των φορολογικών αρχών) και δεν μπορεί να ανατίθεται σε μία επιχείρηση.
Στο σκεπτικό – καταπέλτη εξηγείται ότι το «χαράτσι» είναι αντισυνταγματικό, επειδή:
• Υπολογίζεται με μοναδικά κριτήρια το εμβαδόν, την παλαιότητα και την τιμή ζώνης κάθε ηλεκτροδοτούμενου ακινήτου, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη άλλα στοιχεία προσδιοριστικά της αξίας και της απόδοσης των ακινήτων και, κυρίως, χωρίς να συνυπολογίζονται κριτήρια εισοδηματικά, περιουσιακά, προσωπικής και οικογενειακής κατάστασης του φορολογουμένου.
Ετσι, όμως, δεν μπορεί να αποδειχθεί εάν ο ιδιοκτήτης (ή επικαρπωτής) του ακινήτου έχει πράγματι τη φοροδοτική ικανότητα να πληρώσει.
«Δεν αρκεί»
Ο χαρακτηρισμός της φορολογικής επιβάρυνσης ως έκτακτης -που, όμως, στην πραγματικότητα δεν είναι, αφού επαναλήφθηκε το 2013- προκειμένου να αντιμετωπιστούν δημοσιονομικά προβλήματα δεν αρκεί για να μην εφαρμοστούν οι συνταγματικές αρχές της ισότητας, της καθολικότητας των φόρων κ.λπ., που εξακολουθούν να ισχύουν και σε περιόδους οικονομικών κρίσεων όταν είναι αναγκαία επαχθή μέτρα.
• Ο επίμαχος φόρος (του Ν. 4021/11) επιβάλλεται στην ακίνητη περιουσία των πολιτών που έχει υποστεί σοβαρή μείωση της αξίας της.
• Ο νομοθέτης προσδιόρισε τον φόρο χωρίς να συνεκτιμήσει διόλου τις πολλαπλές μισθολογικές – συνταξιοδοτικές περικοπές και τις αλλεπάλληλες φορολογικές επιβαρύνσεις (εισφορές αλληλεγγύης, τέλος επιτηδεύματος κ.λπ.) που είχαν δυσμενέστατες επιπτώσεις στην οικονομική κατάσταση και στη διατήρηση ενός ανεκτού βιοτικού επιπέδου για πολλές κατηγορίες πολιτών.
Δεν προβλέφθηκε, μάλιστα, απαλλαγή ούτε καν της α’ κατοικίας, που ιδίως εν μέσω βαθιάς κρίσης αποτελεί αναγκαίο στοιχείο για την αξιοπρεπή διαβίωση του ανθρώπου και την προστασία της οικογένειας.
Σχετικά με την παραβίαση της ΕΣΔΑ, σημειώνεται ότι το «χαράτσι» επιφέρει πολλαπλή φορολόγηση στο ίδιο αντικείμενο και διπλή φορολόγηση των ακινήτων μέσα στο ίδιο έτος.
ΔΙΚΗ – ΠΙΛΟΤΟΣ
30 αποφάσεις δικαίωσαν εργαζομένους που διεκδίκησαν τα 176 ευρώ
Η μισθολογική παροχή των 176 € δόθηκε με τους νόμους 3016/12 και 3205/03, στη λογική της οικονομικής ενίσχυσης των πιο χαμηλόμισθων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Σύντομα επεκτάθηκε νομοθετικά και σε πολλούς άλλους, ενώ ακολούθησε «μπαράζ» αγωγών από εργαζομένους σε Δημόσιο, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ κυρίως με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου και ορισμένου χρόνου.
Πάνω από 30 αρεοπαγιτικές αποφάσεις δικαίωσαν εργαζομένους την τελευταία 5ετία, κρίνοντας ότι το επίδομα πρέπει να θεωρηθεί ως προσαύξηση του μισθού και συνεπώς για λόγους ισότητας πρέπει να επεκταθεί και σε άλλες κατηγορίες, αλλιώς υπάρχει ανεπίτρεπτη μισθολογική διάκριση.
Παράλληλα αποκρούστηκε η χορήγηση των 176 € σε κάποιες κατηγορίες (π.χ. εργαζομένων σε δημοτικές επιχειρήσεις, σε εκπαιδευτές οδηγών που εισέπρατταν άλλα επιδόματα κ.λπ.), ενώ πριν από ενάμιση χρόνο η Ολομέλεια ΣτΕ «μπλόκαρε» την καταβολή του στους δικαστικούς υπαλλήλους, δημιουργώντας ένα συνταγματικό εμπόδιο για την περαιτέρω επέκταση και σε άλλους υπαλλήλους του «σκληρού» πυρήνα του Δημοσίου (όπως οι ένστολοι που το διεκδικούν ακόμα με ομαδικές προσφυγές).
Υπάρχουν, πάντως, διοικητικά δικαστήρια που εξακολουθούν να εκδίδουν ευνοϊκές για τους εργαζομένους αποφάσεις, ενώ πέρυσι εκκρεμούσαν τουλάχιστον 20.000 σχετικές δίκες!
Η αρνητική στροφή της νομολογίας από το ΣτΕ και η συγκέντρωση τεράστιου όγκου αγωγών, που εκτιμάται ότι διεκδικούν ποσά ύψους τουλάχιστον 2-3 δισ. €, προβλημάτισαν αντίστοιχα και τα εργατικά τμήματα του ΑΠ, που άρχισαν να αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό το ζήτημα, «παγώνοντας» τις ευνοϊκές αποφάσεις.
Παρά τις θετικές για τους εργαζομένους αρεοπαγιτικές εισηγήσεις, αποφασίστηκε να παραπεμφθούν στην πλήρη Ολομέλεια 3 χαρακτηριστικές περιπτώσεις εργαζομένων (με σχέση αορίστου χρόνου και συμβασιούχων) σε δύο δήμους και στο υπουργείο Πολιτισμού, που διεκδικούν ποσά από 2.550 έως 5.985 € έκαστος (σε βάθος 2-3 ετών). Νεότερη αρεοπαγιτική εισήγηση -αντίθετα με την αρχική- προτείνει τη μη επέκταση του επιδόματος, υποστηρίζοντας ότι δεν παραβιάζεται η αρχή της ισότητας.
Στην Ολομέλεια ΑΠ αναμένεται να δοθεί «μάχη», καθώς έχουν ασκηθεί πρόσθετες παρεμβάσεις υπέρ των εργαζομένων και από διάφορους συλλόγους εργαζομένων σε δήμους της Αττικής και της περιφέρειας.
«Κατευθυντήρια γραμμή»
Παράλληλα με αγωνία προσδοκούν την κρίση της Ολομέλειας μέσα στους επόμενους 2-3 μήνες οι πάνω από 1.000 εργαζόμενοι (που είδαν να αναβάλλονται οι περισσότερες από 40 υποθέσεις τους μόνο στα εργατικά τμήματα του ΑΠ) για να δοθεί η «κατευθυντήρια γραμμή» στο συνταγματικό ζήτημα.
Eπίσης χιλιάδες αντίστοιχες υποθέσεις εκκρεμούσαν πέρυσι στα πολιτικά και διοικητικά δικαστήρια της χώρας, με κάθε εργαζόμενο να διεκδικεί ποσά που ανέρχονται κατά μέσο όρο στα 4.000 ευρώ, νομιμοτόκως, ανά περίπτωση. Στις τρεις υποθέσεις της Ολομέλειας οι εργαζόμενοι ασχολούνται στους δήμους ως οδηγοί, καθαριστές, λογιστές, γραμματείς, σε δημοτικό βρεφοκομείο, σε υπηρεσίες νεότερων μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού κ.α.
Ανάμεσα στους υπόλοιπους με τις «παγωμένες» δίκες συγκαταλέγονται υπάλληλοι πολλών δήμων της χώρας, εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι ασφαλιστικών οργανισμών, νοσοκομείων, ψυχιατρείων, ιδρυμάτων κοινωνικής πρόνοιας, υπάλληλοι επαγγελματικών επιμελητηρίων, διαφόρων ειδικοτήτων συμβασιούχοι, πρώην σχολικοί φύλακες κ.λπ.
Την ίδια στιγμή πριν από περίπου δύο χρόνια, στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών οι υποθέσεις αυτές είχαν την πρωτοκαθεδρία στις εκκρεμότητες, ξεπερνώντας τις 10.000, εν αναμονή της οριστικής συνταγματικής λύσης.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
ethnos.gr
