ΓΡΑΦΕΙ Ο Σταύρος Τσαγκαράκος, διευθυντής ΔΕΥΑ Τυρνάβου, MSc Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Η Διαχείριση των Υδατικών Πόρων, ως επιστημονική προσέγγιση, αλλά και ως επιχειρησιακή πρακτική, βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση και εμπλέκεται ενεργά τόσο με τη διαδικασία της ανάπτυξης, όσο και με εκείνη της περιβαλλοντικής πολιτικής.
Αυτό είναι φυσικό, αφού το νερό είναι ένα από τα πλέον πολύτιμα και ευαίσθητα περιβαλλοντικά αγαθά, ως ανανεώσιμος φυσικός πόρος, ενώ συγχρόνως συμμετέχει ενεργά στην αναπτυξιακή διαδικασία, αποτελώντας προϋπόθεση για κάθε μορφή οικονομικής ανάπτυξης.
Οι τέσσερις βασικές αρχές της Βιώσιμης Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων, είναι οι εξής:
- Ενιαία και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των τεχνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραμέτρων της διαχείρισης των υδατικών πόρων.
- Διαχείριση της ζήτησης, αντί της ζημιογόνου περιβαλλοντικά, αλλά και αδιέξοδης οικονομικά πολιτικής της διαχείρισης της προσφοράς του νερού.
- Οικονομική θεώρηση του νερού, και κοστολόγησή του σύμφωνα με την πλήρη αξία του, η οποία αντανακλά την αξία της πλέον πολύτιμης εναλλακτικής ή δυνητικής χρήσης του.
- Αποκεντρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων με την ένταξη και συμμετοχή στην όλη διαδικασία των τελικών χρηστών του νερού, εκπροσώπων δηλαδή όλων των συναρμόδιων και άμεσα ενδιαφερόμενων τοπικών και κοινωνικών φορέων.
Το νερό, ως υποκείμενο ούτως ή άλλως έχει μια οικονομική αξία σε όλες τις ανταγωνιστικές του χρήσεις και αυτό θα πρέπει να αναγνωριστεί προκειμένου να γίνει εφικτή η εκτίμηση της πραγματικής του αξίας, σύμφωνα με τα κόστη παραγωγής, διάθεσης, απολύμανσης και ανανέωσής του.
Η αντιμετώπιση του νερού ως οικονομικού αγαθού δεν είναι συνώνυμη ούτε με κατακόρυφες αυξήσεις στα τιμολόγια με αρνητικά σε ότι αφορά στην κοινωνική αποδοχή των μέτρων αποτελέσματα, ούτε με μονεταριστικές πρακτικές με αποκλειστικό σκοπό τη συγκέντρωση επιπλέον εσόδων για την κάλυψη των ελλειμμάτων της δημοσιονομικής πολιτικής.
Η πλήρης αξία του νερού υπολογίζεται με την αναγνώριση, τον υπολογισμό και την ένταξη στην οικονομική αξιολόγηση των εξής βασικών παραγόντων:
- ΑΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ
- ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ
- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ
Η διαμόρφωση των παραμέτρων κόστους του νερού ύδρευσης, και επομένως και η τιμή, καθορίζεται από τους στόχους της τιμολογιακής πολιτικής.
Παράλληλα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χρηστών και η αξία χρήσης του νερού πρέπει να υπολογίζεται παραμετρικά μεν ορθολογιστικά δε, με τα ρεαλιστικά δεδομένα κάθε χώρας και όχι λαμβάνοντας υπόψη πιθανά σενάρια, παραμέτρους και παραδοχές από την μαθηματική προσομοίωση δεδομένων έτερων περιοχών, κάτι που αν γίνει τελικά θα δώσει μη εφαρμόσιμα αποτελέσματα.
Η ένταση της χρήσης του νερού στην Ελλάδα είναι πάνω απ’ το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Το νερό που χρησιμοποιείται προέρχεται 85-90% από επιφανειακά νερά, ενώ τα 10-15% από υπόγεια. Το 80% του νερού παράγεται μέσα στην Ελλάδα και το 20% απορρέει στην Ελλάδα από γειτονικές χώρες. Στη Γεωργία χρησιμοποιείται το 87%, σε οικιακή χρήση και τον τουριστικό τομέα το 11%, στη βιομηχανία το 2%.
Οι τελικές δηλώσεις των Παγκοσμίων Φόρουμ Νερού που διεξήχθησαν στο Μαρακές (1997), στη Χάγη (2000), στο Κιότο (2003), στο Μεξικό (2006), στην Κωνσταντινούπολη (2009), στην Μασσαλία (2012) και στη Ν. Κορέα (2015) αναφέρονται στην σωστή διαχείριση του νερού για την ισορροπία στην φύση και την κάλυψη των βιοτικών αναγκών του πληθυσμού σε συνδυασμό με την προστασία του Περιβάλλοντος και την ελάττωση του φαινόμενου του θερμοκηπίου, ώστε ο κύκλος του νερού να μην επηρεάζεται. Η δημογραφική αύξηση και οι κλιματικές αλλαγές αποτελούν σοβαρή απειλή για τα αποθέματα νερού στον πλανήτη, τα οποία μπορεί να μειωθούν δραματικά εάν δεν βρεθούν άμεσα λύσεις.
Τρία είναι τα βασικά θέματα που αφορούν στο νερό και απασχολούν σήμερα τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς: η λειψυδρία, η μόλυνση των υδροφόρων οριζόντων και η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Μπορεί σήμερα στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, το καθαρό νερό να θεωρείται κάτι το δεδομένο αλλά με την πάροδο του χρόνου το νερό τείνει να μετατραπεί σε αγαθό που εκλείπει.
Το νερό δεν υπάρχει όποτε το θέλουμε, στην ποιότητα που το θέλουμε και στις ποσότητες που το θέλουμε.
Το νερό δεν είναι εμπόρευμα, όπως όλα τα άλλα. Είναι όμως κοινό αγαθό στο οποίο ο καθένας έχει πρόσβαση, αλλά όχι ανεξέλεγκτη.
Το νερό δεν γνωρίζει διοικητικά όρια ούτε εθνικά σύνορα. Τα όρια του νερού καθορίζονται από το γεωγραφικό ανάγλυφο. Κάθε «υδρολογική λεκάνη» έχει τα δικά της νερά. Το φυσικό όριο είναι ο «υδροκρίτης», η νοητή γραμμή που χωρίζει την μια υδρολογική λεκάνη από την άλλη. Η υδρολογική λεκάνη αποτελεί συνεπώς την φυσική γεωγραφική ενότητα για την ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού.
Το νερό μας αφορά όλους και συνεπώς η ολοκληρωμένη διαχείρισή του δεν είναι ευθύνη μόνο του κράτους και των τοπικών αρχών αλλά και όλων των πολιτών που χρησιμοποιούν το νερό και ενδιαφέρονται για την ορθολογική του χρήση. Η εξωστρέφεια των αρμόδιων υπηρεσιών και ο διάλογος με τους πολίτες μόνο θετικά αποτελέσματα μπορούν να φέρουν και θα συνεισφέρουν σημαντικά στην αειφορία των υδάτινων πόρων.
«Ξεχνάμε ότι ο κύκλος του νερού και ο κύκλος της ζωής είναι ένας» Ζακ Υβ Κουστό.
