Με τον Νίκο Κοτζιά δεν μας ενώνουν πολλά. Η μοναδική προσωπική μας επαφή ήταν πριν οκτώ χρόνια, όταν αναγκάστηκα να τον …απολύσω δια τηλεφώνου! Διευθυντής τότε στο Εθνος εγώ (λίγο πριν τα βροντήξω) και αυτός εξωτερικός συνεργάτης-αρθρογράφος.
Περί της επιστημονικής του επάρκειας δεν χωρούσε συζήτηση, τα κείμενα του όμως εξέπεμπαν έναν δογματισμό που κάποια στιγμή τον παρέσυρε για να αποδοκιμάσει δημοσίως ένα σχόλιο πολιτικού συντάκτη της ίδιας εφημερίδας. Τον πήρα στο τηλέφωνο, χωρίς να γνωριζόμαστε και προσπάθησα να του εξηγήσω ότι είναι άκομψο να «την πέφτει» σε έναν συνάδελφο από το μέσον στο οποίο όλοι εργαζόμαστε.
Να σας πω την καθαρή μου αλήθεια, ούτε θυμάμαι την αιτία της αντιπαράθεσης και πιθανόν ο Κοτζιάς να είχε δίκιο. Δεν έπαιρνε όμως από λόγια. Κουβέντα στη κουβέντα γρήγορα η συνδιάλεξη …εξετράπη. Εφτασε να διερωτηθεί ποια ήταν η προσφορά μου στο Πολυτεχνείο και στα χρόνια της Χούντας, του εξήγησα ότι τότε ήμουν 11 χρονών, οπότε ήταν δύσκολο να προσφέρω κάτι προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, και εν τέλει …γίναμε μπίλιες με αποτέλεσμα την απόλυση του.
Αυτή ήταν η ανάμνηση μου από τον Κοτζιά. Μαζί με μία απορία, δεν σας κρύβω, για το πώς ένας νοήμων-κατά γενική ομολογία- άνθρωπος μπορούσε να γοητευθεί (προσωρινά έστω) από ένα «ούφο» σαν τον Γιωργάκη Παπανδρέου.
Όταν ήρθε η ώρα να αναλάβει ο Κοτζιάς το υπουργείο εξωτερικών, επί ΣΥΡΙΖΑ πλέον, αποφάσισα να τον παρακολουθήσω στενά.
- Πρώτον επειδή το λεγόμενο «διπλωματικό ρεπορτάζ» είναι η μεγάλη μου αγάπη, καθώς από εκεί ξεκίνησα και
- Δεύτερον επειδή είχα μια έγνοια πώς ένας άνθρωπος τόσο αψίκορος θα μπορούσε να σταθεί στο συγκεκριμένο πόστο.
Σας εξομολογούμαι λοιπόν ότι η μέχρι τώρα θητεία του συγκεκριμένου κυβερνητικού στελέχους αποτελεί μία εξαιρετικά ευχάριστη έκπληξη. Ο Κοτζιάς αποδεικνύεται ένας πολύ καλός υπουργός εξωτερικών. Ισορροπημένος και μετρημένος, δηκτικός και αυστηρός εκεί που πρέπει, αλλά χωρίς τις εκρήξεις και τα καραγκιοζιλίκια του Πάγκαλου.
Σεβάστηκε τις κατευθυντήριες γραμμές προηγούμενων κυβερνήσεων σε στρατηγικά θέματα όπως π.χ. η συνεννόηση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, εμβάθυνε τις διμερείς σχέσεις σε πολλά επίπεδα, διατήρησε ένα έξυπνο ισοζύγιο μεταξύ Γερμανίας και Αμερικής, τόλμησε όμως να εξυπηρετήσει και τους Κινέζους, εδραιώνοντας το άνοιγμα στο Πεκίνο του Κώστα Καραμανλή.
Ακόμη και την εύθραυστη ισορροπία με τους Ρώσους διαχειρίστηκε, η σχέση με τους οποίους τραυματίστηκε σοβαρά για μία σειρά λόγων από τις κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά. Απέδειξε επομένως ο Κοτζιάς ότι στην διπλωματία δεν διακατέχεται από ιδεοληψίες και κάνει ότι μπορεί για να προωθήσει την εικόνα μιας «πολυπολικής Ελλάδας» που δεν έχει μονοσήμαντες εξαρτήσεις, πέραν από την αδιαμφισβήτητη δανειακή ομηρία.
Η μεγαλύτερη όμως υπηρεσία που προσέφερε ο Κοτζιάς στην πατρίδα ήταν στις σχέσεις με την Τουρκία και το Κυπριακό. Δεν θέλω να σκέφτομαι τι θα είχε συμβεί αν δεν ήταν αυτός και τις δύο φορές στις συναντήσεις της Ελβετίας. Και δεν θέλω να φανταστώ τι είχε στο μυαλό του αυτός ο ανεκδιήγητος Αναστασιάδης να δώσει στους Τούρκους, αλλά ευτυχώς κιότεψε όταν πίσω από τα χαμόγελα είδε τα… κοφτερά δόντια του Ελληνα υπουργού εξωτερικών.
Κράτησε τα μπόσικα ο Κοτζιάς στην διαδικασία, πέραν πάσης αμφιβολίας. Κατήγγειλε εγκαίρως τις μεθοδεύσεις του Νορβηγού μεσολαβητή και προστάτευσε τον πρωθυπουργό, αποτρέποντας την εσπευσμένη μετάβαση του στη Γενεύη, κάτω από συνθήκες αφόρητης διεθνούς πίεσης. Κι ας φώναζαν οι διάφοροι Γιούγκερ ότι «χάνεται η τελευταία ευκαιρία για την επίλυση του Κυπριακού».
Καμία ευκαιρία δεν χάνεται γιατί απλούστατα καμία ευκαιρία δεν υπήρξε με τις σημερινές τουρκικές θέσεις. Σε αντίθεση με τον Αναστασιάδη που ήθελε «λύση με το στανιό και μετά βλέπουμε…» ο Κοτζιάς κατάλαβε ότι δεν έχουμε λόγο να είμαστε επισπεύδοντες, ούτε μπορούμε να ξεπουλήσουμε έναντι μιας αβέβαιης ή και επικίνδυνης προοπτικής, διαπραγματευτικά όπλα της ελεύθερης Κυπριακής Δημοκρατίας όπως αυτά που απορρέουν από την ιδιότητα μέλους της Ευρωπαικής Ενωσης.
Ο ιδιόρρυθμος Κοτζιάς αποδείχτηκε τελικά ο κατάλληλος άνθρωπος, την κατάλληλη στιγμή στην κατάλληλη θέση. Το Κυπριακό δεν θα «λυθεί» στην θητεία του, αλλά θα μπορεί να καυχάται ότι αυτός απέτρεψε την απόπειρα για μια πραγματικά αισχρή διευθέτηση…
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΑΡΒΑΛΙΑ
