Άρθρο της Εύης Παπανίκα*
Η 25η Νοεμβρίου έχει ανακηρυχθεί από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, με σκοπό να αναδείξει ότι η βία κατά των γυναικών έχει παγκόσμια διάσταση και δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ συνόρων, πολιτισμών ή κοινωνικών τάξεων. Ακόμα και αν δεν συμβαίνει σε εμάς, συμβαίνει δίπλα μας. Η μέρα αυτή είχε καθιερωθεί ήδη από το 1981 από γυναικείες οργανώσεις, σε ανάμνηση της φρικτής δολοφονίας των τριών αδελφών Μιραμπάλ, πολιτικών αγωνιστριών από τη Δομινικανή Δημοκρατία, με διαταγή του δικτάτορα Τρουχίλο στις 25 Νοεμβρίου 1960.
Όμως, αυτή η μέρα δεν είναι μόνο μία επέτειος μνήμης, αλλά αποτελεί μέρα διεκδίκησης και αγώνα. Είναι υπόμνηση για το σύγχρονο παρόν της βίας κατά των γυναικών και την επείγουσα ανάγκη να ανατραπούν και να εξαλειφθούν οι συνθήκες ανοχής και αναπαραγωγής της έμφυλης βίας. Η βία κατά των γυναικών δεν κάνει διακρίσεις και την συναντάμε παντού: στο σπίτι, στο δρόμο, στη δουλειά, στο σχολείο, στην πολιτική, στην τηλεόραση και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη μέρα και τη νύχτα, σε ανήλικες, ενήλικες και ηλικιωμένες, σε πλούσιες και φτωχές. Γυναικοκτονίες, βιασμοί, σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στις φοιτητικές εστίες. Διακίνηση γυναικών και κοριτσιών με σκοπό την πορνεία. Εκμετάλλευση, οικονομική και σεξουαλική, μεταναστριών και γυναικών προσφύγων. Ενδοοικογενειακή βία, σεξισμός και υποτίμηση των γυναικών στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Η βία κατά των γυναικών έχει τις ρίζες της στις πατριαρχικές αντιλήψεις εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλα, που επιβιώνουν μέχρι σήμερα και αποτελούν επίδειξη κυριαρχίας και ελέγχου του γυναικείου σώματος. Αποτελεί παλιά μάστιγα της κοινωνίας και κατάφορη παραβίαση των βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Πρόκειται για φαινόμενο διαδεδομένο σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις.Είναι φαινόμενο τόσο παλιό όσο και οι πατριαρχικές μας κοινωνίες και αναγνωρίστηκε ως κοινωνικό πρόβλημα μόλις τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στους αγώνες των γυναικών. Τα αίτιά της συνδέονται άμεσα με την ανισότητα που υπάρχει μεταξύ γυναικών και ανδρών, καθώς και με τις κοινωνικο-οικονομικές δομές εξουσίας τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα της ζωής, που διαμορφώνουν ένα κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο με τον έναν ή άλλο τρόπο η βία γίνεται αποδεκτή.
Η έμφυλη βία μπορεί να είναι σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική, οικονομική και πνευματική. Ειδικότερα, η βία στην οικογένεια δύσκολα γνωστοποιείται γι’ αυτό και υπάρχει η αντίληψη ότι έχει μικρή έκταση και αφορά μεμονωμένες περιπτώσεις. Όμως, αφορά όλες τις γυναίκες και τα νέα κορίτσια. Σε πολλές περιπτώσεις, δυστυχώς, ενοχοποιούνται οι ίδιες οι γυναίκες ότι είναι αυτές που με τη συμπεριφορά τους προκαλούν τη βία.
Εξαιτίας της ενδοοικογενειακής βίας στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, κάθε χρόνο, 3.500 χιλιάδες γυναίκες πεθαίνουν.
Σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές της ΕΕ, 1 στις 4 Ελληνίδες γυναίκες ηλικίας 15 ετών και άνω έχει υπάρξει θύμα σωματικής και σεξουαλικής βίας τουλάχιστον μία φορά στη ζωή της, ενώ τό κόστος της εμφυλης βίας για τη χώρα (απώλεια οικονομικής παραγωγής, χρήση υπηρεσιών και προσωπικό κόστος) ανέρχεται στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. 13 εκατομμύρια γυναίκες σε διάστημα 12 μηνών, κατά τη διεξαγωγή της πανευρωπαϊκής έρευνας, έχουν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας από έναν τέως ή νυν σύντροφο.
Η ΓΓΟΠΙΦ παροτρύνει όλες τίς γυναίκες που υποφέρουν σιωπηλά να υπερβούν την μοναξιά και να επιδείξουν μηδενική ανοχή στη βία, να απευθυνθούν στις αρμόδιες κοινωνικές δομές και να σπάσουν τη σιωπή τους στέλνοντας το μήνυμα. ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ Η ΜΟΝΗ – ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΗ. Διότι μας αφορά όλες και όλους, όσες και όσους θέλουμε να κάνουμε βήματα μπροστά για την άρση των έμφυλων διακρίσεων, την έμπρακτη κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών και την χειραφέτησή τους από την πατριαρχία.
Η 25η Νοεμβρίου είναι η μέρα που ενώνουμε τη φωνή μας με τις γυναίκες που διεκδικούν και αντιστέκονται, που σπάνε το φράγμα της σιωπής, που ανατρέπουν τους μύθους περί συνενοχής και παίρνουν θέση ενάντια στη βία κατά των γυναικών. Κινήματα για τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο του θεάματος και της εργασίας στην Αμερική, στην Ευρώπη και μόλις πρόσφατα και στην Ινδία, το κίνημα ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΛΙΓΟΤΕΡΗ στην Αργεντινή, αλλά και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπου γυναίκες απεργούν και βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στη σεξιστική βία και τις δολοφονίες, συμβάλλουν στην παγκόσμια ευαισθητοποίηση και στη δημιουργία ενός μετώπου μηδενικής ανοχής στη βία κατά των γυναικών. Διότι η βία κατά των γυναικών δεν αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες και τα κορίτσια, αλλά το σύνολο της κοινωνίας. Γι’ αυτό πρέπει να καταγγέλλεται δημόσια από όλους και όλες: πολίτες, εκπροσώπους φορέων, λειτουργούς της πολιτείας, θεσμικούς παράγοντες, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, πολιτικά κόμματα και συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Η αναφορά και η καταδίκη της έντυπης και διαδικτυακής βίας συνιστούν αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής παρέμβασης για την πρόληψη και εξάλειψή της. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η έμφυλη βία έχει πολλές αποχρώσεις. Μας αφορά εξίσου η ρατσιστική, σεξιστική, τρανσφοβική και ομοφοβική βία που στρέφεται εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων αναπαραγόμενη σε ακροδεξιούς θύλακες.
Στο Ελληνικό Κοινοβούλιο ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 2017 η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, κάνοντας νόμο του κράτους την πρώτη διεθνή συνθήκη που ορίζει και κατονομάζει την έμφυλη βία, δηλ. την βία με βάση το φύλο. Η Σύμβαση αυτή δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα για την ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, αλλά και για την θέσπιση της συντονισμένης δράσης της Πολιτείας για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών.
Τώρα ανοίγεται μπροστά μας το πεδίο της εφαρμογής. Τώρα ανοίγεται μπροστά μας η ανάγκη για κοινωνική αλλαγή, για εξάλειψη της σεξιστικής κουλτούρας, για να έρθουν στο φώς αθέατες όψεις του σεξισμού της καθημερινότητας, αλλά και για να εξαλειφθούν οι εμπεδωμένες σεξιστικές συμπεριφορές και στάσεις στο δημόσιο χώρο. Συμπεριφορές και στάσεις που αναπαράγουν την έμφυλη βία, τις έμφυλες ανισότητες και την υποτίμηση της αξιοπρέπειας των γυναικών.
Τώρα ανοίγεται μπροστά μας η ανάγκη να αρθεί ο σεξισμός και η ομοφοβία. Δημιουργούνται καλύτερες προϋποθέσεις για να σπάσει η σιωπή και η ανοχή απέναντι στις πολλαπλές μορφές της έμφυλης βίας.
Είναι ώρα να σπάσει η σιωπή :
– για τίς γυναικοκτονίες
– τους βιασμούς
-τον ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων
-τους αναγκαστικούς γάμους και τις αναγκαστικές στειρώσεις
-τα εγκλήματα στο όνομα της τιμής
-την ενδοοικογενειακή βία και τη βία μεταξύ συντρόφων
-τη σωματική, ψυχολογική και λεκτική κακοποίηση των γυναικών,
-τη σεξουαλική παρενόχληση
Για όλους αυτούς τους λόγους είμαστε μαζί, ενώνουμε τις δυνάμεις μας, για να σπάσει το φράγμα της σιωπής και να υπάρξει μηδενική ανοχή στη βία κατά των γυναικών και κοριτσιών.
Καλούμε την πολιτεία να αναλάβει τις δικές της ευθύνες και
να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα του πανελλαδικού Δικτύου όλων των δομών της ΓΓΟΠΙΦ για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
-Να εφαρμόσει το νόμο.4604/2019 που αφορά τη λειτουργία του Δικτύου.
-Να προχωρήσει στην πλήρη εφαρμογή του ν. 4531/2018 ( Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης).
* Η Εύη Παπανίκα είναι μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, μέλος της Γραμματείας του Τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων του ΣΥΡΙΖΑ
