Η τιμή χρυσής λίρας είναι διαχρονική αξία όχι μόνο σε χρηματιστηριακό επίπεδο αλλά και στο συλλογικό ασυνείδητο του λαού μας. Βρίθει ο τόπος μας από αστικούς μύθους κατά περιοχή, από ιστορίες με ηθικοπλαστικό χαρακτήρα στις οποίες οι αξίες του ενάρετου ανθρώπου, που υπηρετεί το καλό αντιπαραβάλλονται προς την τιμή χρυσής λίρας. Μια τέτοια ιστορία είναι και η ακόλουθη:
Η χρυσή λίρα ως αμοιβή του ενάρετου ανθρώπου
«Κάποτε ένας άνδρας ξεκίνησε από το χωριό του, όπου δεν υπήρχε δουλειά, να αναζητήσει εργασία για να θρέψει την έγκυο γυναίκα του. Έφτασε σε κάποιον γαιοκτήμονα, που του πρόσφερε στέγη και φαγητό. Μετά από ένα χρόνο δουλειάς, δεν του έδωσε χρήματα ούτε μετά από δύο, τρία, δέκα χρόνια! Στα δέκα χρόνια ο εργάτης ζήτησε να φύγει για να πάει στην οικογένειά του. Το αφεντικό του του έδωσε ένα βαρύ δισάκι με 3 καρβέλια ψωμιά για την οικογένειά του και 3 λίρες χρυσές. Τον χαιρετάει και πριν φύγει, τον φωνάζει πίσω, του ζητά τη μια χρυσή λίρα και του λέει: «Απ’ τον παλιό δρόμο που’ ρθες, από τον παλιό θα πας!». Πάει να φύγει ο εργάτης και το αφεντικό τον ξαναφωνάζει, του παίρνει και τη δεύτερη και του λέει: «Τα μη σε μέλει μη ρωτάς, ποτέ κακό μην έχεις». Τέλος λίγο πριν απομακρυνθεί τον φωνάζει, του ζητά και την τρίτη χρυσή λίρα και τον συμβουλεύει: «Υπομονή βασιλεύει».
Ξεκινάει ο άνθρωπος για το σπίτι του, βλέπει ότι υπήρχε ένας καινούριος δρόμος και στην ταμπέλα έγραφε, ότι οδηγεί στο χωριό του. Θυμήθηκε τότε την πρώτη συμβουλή του αφεντικού του: «Απ’ τον παλιό δρόμο που’ ρθες, από τον παλιό θα πας!». Έτσι κι έπραξε. Στο δρόμο συνάντησε ένα αποτρόπαιο θέαμα. Ένα σπίτι από ανθρώπινα κεφάλια. Κι έξω καθόταν ένας άνθρωπος, που τον ρώτησε κάτι κι εκείνος απάντησε: «Τα μη σε μέλει μη ρωτάς, ποτέ κακό μην έχεις». Και αποδείχθηκε, ότι ο κύριος που καθόταν εκεί, έκοβε το κεφάλι από τους διερχόμενους, στους οποίους απηύθυνε τις ερωτήσεις. Φτάνει στο σπίτι του ύστερα από απουσία 10 ετών, που εργάζονταν στο χωράφι και κοιτάζει από την κλειδαρότρυπα. Βλέπει τη γυναίκα του κι ένα αγόρι ή έναν άνδρα. Δεν κατάλαβε καλά. Θύμωσε νομίζοντας, ότι η γυναίκα του τον απατούσε, ενώ αυτός δούλευε σκληρά και λίγο πριν βγάλει το περίστροφό του, θυμήθηκε και την τρίτη συμβουλή: «Υπομονή βασιλεύει». Χτυπάει την πόρτα και η γυναίκα του μαζί με τον 9χρονο γιο τους τον υποδέχονται με αγκαλιές και φιλιά. Πάνε να φάνε το πρώτο καρβέλι ψωμί, το σπάνε και λίρες βγαίνουν από μέσα. Το ίδιο με το δεύτερο και με το τρίτο καρβέλι ψωμί».
Η αξία των ηθικών αρχών δεν εξαργυρώνεται στο ενεχυροδανειστήριο
Η περιβόητη ιστορία με τις τρεις χρυσές λίρες έχει ηθογραφικό χαρακτήρα. Εν ολίγοις το να μένει κανείς στον ίσιο δρόμο, να μη ρωτά για ό,τι δεν τον αφορά και να κρατά τον θυμό για την επόμενη μέρα είναι τρεις συμβουλές, η αξία των οποίων δεν εξαργυρώνεται ούτε σε κάποιο χρηματιστήριο ούτε στο ενεχυροδανειστήριο. Το παραπάνω παραμύθι είναι ιδιαίτερα γνωστό στα Δωδεκάνησα, ενώ εμφανίζει παραλλαγές από την Περσία ως τη Σικελία. Στην εν λόγω ιστορία επισημαίνεται η αξία των αρχών, που πρέπει να διέπουν τη ζωή των ανθρώπων, καθώς η μονομανής αναζήτηση του πλούτου μπορεί να αποβεί μοιραία για τον άνθρωπο. Ένας άνθρωπος συγκροτημένος μπορεί να διαχωρίσει τη χρήση των υλικών από τα άυλα. Οι λίρες είναι για το ενεχυροδανειστήριο και σκοπεύουν στη βελτίωση της ζωής μας σε πρακτικό επίπεδο. Οι αρχές από την άλλη, όταν εντοπίζονται στην καθημερινή συμπεριφορά, βελτιώνουν τη ζωή μας σε ποιοτικό επίπεδο.
