Τα ζώα του Θεσσαλικού κάμπου που έψαχναν να βρουν διαφυγή στις καταστροφικές πλημμύρες το φθινόπωρο του 2023, ήρθαν αντιμέτωπα με την πανώλη των αιγοπροβάτων. Το φαινόμενο της πανώλης δεν οφείλεται στις πλημμύρες που έπληξαν τη Θεσσαλία. Αλλά δεν είναι και τόσο άσχετο με αυτές.
Τα σφαγεία της Θεσσαλίας δεν ήταν ανοιχτά φέτος το καλοκαίρι για τους εορτασμούς του δεκαπενταύγουστου. Το πρώτο κρούσμα πανώλης που εμφανίστηκε στην Καλαμπάκα τον περασμένο Ιούλιο, έκανε τα καφενεία των χωριών και του διαδικτύου να κρίνουν με ευκολία ότι η ασθένεια οφείλεται στην κακή κατάσταση της περιοχής. Το φαινόμενο της πανώλης δεν οφείλεται στις πλημμύρες που έπληξαν τη Θεσσαλία. Αλλά δεν είναι και τόσο άσχετο με αυτές.
Οι μύθοι των ορεινών βουνών της Ηπείρου λένε ότι πριν δεκαετίες, βοσκοί από την Αλβανία έκαναν πως βόσκουν τα ζώα τους προς τα ελληνικά σύνορα. Όταν περνούσαν, τα πρόβατα άλλαζαν χέρια, και με μια αγοραπωλησία ελληνοποιούνταν. Η διαδικασία από τα ορεινά μονοπάτια έδινε φθηνά ζώα σε Έλληνες εμπόρους και κτηνοτρόφους. Η πρακτική αυτή έχει με τα χρόνια εξελιχθεί.
Οι κτηνοτρόφοι της Θεσσαλίας μετά την κακοκαιρία Daniel βρίσκονται σε μια δυσχερή οικονομική κατάσταση που οδηγεί πολλούς να περιορίσουν τα έξοδα τους και να βρουν νέες διεξόδους. Μια από αυτές ήταν η αναζήτηση φθηνότερου ζωικού κεφαλαίου, ως επί το πλείστον δηλαδή εισαγόμενων αμνοεριφίων. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του News247, ζώα από τη Ρουμανία με πιστοποιητικά άμεσης σφαγής φαίνεται πως εισήλθαν στη χώρα, αλλά δεν σφάχτηκαν ποτέ. Τα ζώα αυτά κατέληξαν σε έμπορο της Θεσσαλίας που στην πορεία τα διέθεσε σε κτηνοτρόφους με αποτέλεσμα η πανώλη να εξαπλωθεί.
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΡΟΥΜΑΝΟΥΣ ΣΤΑ ΕΜΙΡΑΤΑ
Σήμερα, ακόμη και οι φάρμες που δεν έχουν κάποιο κρούσμα βρίσκονται σε καραντίνα τουλάχιστον μέχρι τις 19 Αυγούστου. Πολλά από τα καθαρά αυτά ζώα προορίζονταν για σφαγή, με τη γιορτή της Παναγίας να είναι μια από τις εμπορικές περιόδους. Ο ιός δεν προσβάλει τον άνθρωπο, ωστόσο τα σφαγεία παρέμειναν κλειστά. Έτσι, πολλές οικογένειες αυτόν τον Αύγουστο ενδέχεται να γιόρτασαν με εισαγόμενα αμνοερίφια. Ή απλώς να τα στερήθηκαν από το πανηγύρι του χωριού.
H Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απαγορεύσει την εξαγωγή ζώντων ζώων από τη Ρουμανία προς την Ελλάδα. Πηγές κτηνοτρόφων από τη Βόρεια Ελλάδα αναφέρουν πως η Ρουμανία ως εξαγωγική χώρα αμνοεριφίων έχει εμπορικές σχέσεις με όλη τη Μέση Ανατολή και την Αραβική Χερσόνησο. Εκεί η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών ευδοκιμεί εδώ και χρόνια στα κοπάδια τους.
Σύμφωνα με παλαιότερο έγγραφο ενημέρωσης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που είδε το Magazine, ο ιός έχει εξαπλωθεί ανά περιόδους σε χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νότιας Ασίας, στην Αραβική Χερσόνησο και στην Τουρκία. Το νόσηµα ενδεχομένως να παρέµενε αδιάγνωστο για αρκετά χρόνια σε κάποιες χώρες, γιατί μπορεί να υπήρχε σύγχυση µε άλλα νοσήµατα των µμικρών µηρυκαστικών, όπως η πνευμονία.
Ενδεικτική για τη διαδρομή που περιγράφουν οι κτηνοτρόφοι είναι η τελευταία ανακοίνωση της ANSVA, κτηνιατρικής υπηρεσίας της γειτονικής Ρουμανίας, που αναφέρει ότι από τις 17 Ιουλίου έχουν εξαχθεί 72.820 πρόβατα στη Σαουδική Αραβία και στην Ιορδανία.
Η ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΝΩΛΗ
Ο Νέστορας Καψάλης, κτηνοτρόφος από τους Γοργοβίτες Καρδίτσας, είδε τη φάρμα του να πλημμυρίζει τον Σεπτέμβρη του 2023. Μπορεί στο παρελθόν να δούλεψε στην οικοδομή, ντελιβεράς και καθηγητής, αλλά όπως αφηγείται, το μυαλό του όπου και να πήγαινε για δουλειά ήταν στα ζώα. «Έλεγα πότε θα περάσει η ώρα να πάω στο μαντράκι μου. Έκανα που λένε το χόμπι μου επάγγελμα», είναι οι πρώτες του κουβέντες.
Σήμερα, μετά από 20 χρόνια σε αυτή τη φάρμα, εκτρέφει κοτόπουλα, λαγούς και πρόβατα. Το καμάρι του όμως είναι η σπάνια ράτσα που διαθέτει, τα καραγκούνικα. Το είδος αυτό ζει κατά πλειοψηφία στα ποίμνια του Θεσσαλικού κάμπου. Τα ζώα του Νέστορα, σε αντίθεση με άλλους στη Θεσσαλία, γλίτωσαν από την πανώλη, όχι όμως και από τις πλημμύρες.
«Το βράδυ ήξερα ότι ερχόταν το νερό. Ανάβω τα φώτα και βγάζω τα πρώτα τα μεγάλα. Μόλις τα φώναξα εγώ, ήρθαν τα καημένα. Τα θηλυκά τα είχα μαζί με τα άλλα, λέω θα μπερδευτούν θα έρθουν κι αυτές. Ε, αυτές οι κουφάλες έμειναν πίσω, μέσα στο νερό.
Πήραμε μια πλατφόρμα κι ένα τρακτέρ. Τα παίρναμε 40 αρνιά, ένα ένα με τα χέρια και τα φορτώναμε. Σε κάποιο σημείο η καρότσα δεν άντεχε άλλο. Αναγκάστηκα να εγκαταλείψω κάποια. Καμιά εκατό κοτόπουλα πνίγηκαν, λίγα έξυπνα τους έκοψε και έμειναν ψηλά. Η στάθμη του νερού έκανε τέσσερις ημέρες να κατέβει.
Χρειάστηκε να ξεφορτωθώ χίλιες μπάλες, που σήμαινε 800 ευρώ σε μεροκάματα. Συνολικά, για να αποκαταστήσω τις ζημιές μου κόστισε 3.000 ευρώ. Έτυχε να είχα λεφτά και μπόρεσα να ξαναπάρω τροφές, αλλιώς δε θα μπορούσαν να ξεχειμωνιάσουν τα ζώα. Αυτές τις ημέρες μου έβαλαν κάποια από τα χρήματα της αποζημίωσης και μέχρι το Δεκέμβρη μας έχουν υποσχεθεί τα υπόλοιπα».
Οκτώ μήνες αργότερα, η πανώλη χτύπησε το Θεσσαλικό κάμπο. Μετά την εμφάνιση του ιού κτηνίατροι επισκέφτηκαν τις φάρμες για ενημέρωση και πήραν αίμα προκειμένου να διαπιστώσουν αν ο ιός έχει μεταδοθεί στο κοπάδι. Το πιο κοντινό κρούσμα στη φάρμα του Νέστορα ήταν στο χωριό Σταυρός.
«Μόλις πήραν το πρώτο δείγμα, πήγαν τα είδαν, και μετά η ασθένεια εξελίχθηκε. Τα ζώα στην αρχή δακρύζουν και μετά χάνουν κιλά. Από εκεί και πέρα οι γιατροί πήγαν σε ακτίνα τριών χιλιομέτρων, και έπειτα δέκα χιλιομέτρων που βρίσκομαι εγώ. Εξέτασαν τα ζώα, και πήραν δείγμα αίματος. Από την πλευρά μου εγώ προμηθεύτηκα από τον κτηνίατρο ειδικό φάρμακο και απολυμαίνω τα παπούτσια και το όχημα όποιου μπαίνει στη φάρμα».
Οι μικρομεσαίοι κτηνοτρόφοι του κάμπου που επλήγησαν πρώτα από τον Daniel και μετά από την πανώλη είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα επανέλθουν. Το μέγεθος των κοπαδιών τους δεν τους επιτρέπει να καλύψουν δυο μεγάλα ανοίγματα μέσα σε ένα οκτάμηνο. Πολλοί ενδεχομένως να κληθούν να εγκαταλείψουν τα μαντριά τους.
Ο Νέστορας είναι ανήσυχος και διαβλέπει την εγκατάλειψη των μικρών κτηνοτρόφων και την κυριαρχία των μεγάλων παραγωγικών μονάδων. Η συνθήκη αυτή όμως δε θα κλείσει μόνο τις μικρές μονάδες, αλλά θα ερημώσει και τα χωριά.
«Είναι κρίμα να πάνε χαμένα αυτά τα πράγματα. Θα ερημώσει ο τόπος, γιατί ποιος θα ξαναβάλει ζώα. Εγώ αν έχανα τα δικά μου, δε θα άντεχα να φέρω καινούργια, ψυχικά και οικονομικά. Μου άρεσε το μαντρί μου, αλλά παλαιότερα δεν το έκανα αποκλειστικά γιατί δεν μπορούσα να ανταπεξέλθω οικονομικά τότε. Έκανα ολόκληρο αγώνα για να κάτσω να κρατηθώ εδώ».
Ο ΙΟΣ ΣΤΗΝ ΤΣΕΠΗ ΤΩΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΩΝ
Μια μέση τιμή για την αγορά ενός προβάτου στην αγορά εκτιμάται στα 350 ευρώ. Σύμφωνα με συζητήσεις οι αποζημιώσεις που προγραμματίζεται να λάβουν οι κτηνοτρόφοι δε θα ξεπερνούν τα 100 ευρώ για κάθε ζώο. Από την πλευρά της η Ενωτική Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Νομού Καρδίτσας (ΕΟΑΣΚ) διεκδικεί 300 ευρώ για τα ζώα εκτροφής, και 100 για τα ζώα σφαγής.
Η ζημιά έχει βάθος και είναι αλυσιδωτή. Το τριφύλλι και οι τροφές των κτηνοτρόφων που επλήγησαν δεν μπορούν να διανεμηθούν αλλού, γιατί φέρουν τον ιό. Τα ζώα δεν προορίζονται μόνο για σφαγή, αλλά προσφέρουν και άμεσο κέρδος. Κάθε αμνοερίφιο παράγει κατ’ εκτίμηση 300 κιλά γάλα. Τα μέτρα για την επαναλειτουργία τους μένει να εξειδικευτούν. Πάντως είναι σαφές πως οι άνθρωποι αυτοί δε θα επιστρέψουν σύντομα στα ζώα τους. Κάποιοι ενδεχομένως επιλέξουν να μην επιστρέψουν και ποτέ.
