Δεν φοβάμαι έναν στρατό από λιοντάρια με αρχηγό ένα πρόβατο· φοβάμαι...

«Δεν φοβάμαι έναν στρατό από λιοντάρια με αρχηγό ένα πρόβατο· φοβάμαι έναν στρατό από πρόβατα με αρχηγό ένα λιοντάρι.»

Η φράση αυτή αποδίδεται συχνά στον Μέγα Αλέξανδρο, χωρίς να υπάρχει ιστορική τεκμηρίωση ότι ειπώθηκε ποτέ από τον ίδιο.

Η αντοχή της στον χρόνο δεν οφείλεται στην αυθεντία της, αλλά στην ακρίβειά της. Δεν περιγράφει στρατιωτική υπεροχή, αλλά μια διαχρονική πολιτική συνθήκη:
τη δύναμη της κατεύθυνσης όταν συναντά τη συλλογική παραίτηση από την κρίση.

Δεν πρόκειται για γνωμικό. Είναι προειδοποίηση.

Το επίκεντρο της φράσης δεν είναι το λιοντάρι, αλλά το ρήμα «φοβάμαι».
Ο φόβος δεν αφορά την ισχύ, αλλά την ομοιομορφία. Όχι τον αδύναμο στρατό, αλλά τον στρατό που κινείται ενιαία, χωρίς ερωτήσεις, χωρίς εσωτερικές αντιστάσεις.

Τα «πρόβατα» δεν δηλώνουν ανικανότητα. Δηλώνουν στάση.
Την επιλογή της ασφάλειας αντί της ευθύνης, της ένταξης αντί της σκέψης, της ανάθεσης αντί της κρίσης.

Δεν πρόκειται για παθητικότητα από αδιαφορία, αλλά για πειθαρχία
που γεννιέται από φόβο, συνήθεια ή
ανάγκη προσανατολισμού.
Και ακριβώς αυτή η πειθαρχία καθίσταται πολιτικά λειτουργική.

Το «λιοντάρι» δεν αξιολογείται ηθικά.
Δεν χαρακτηρίζεται ως δίκαιο ή σοφό, αλλά ως ικανό να οδηγεί.
Η αποτελεσματικότητα του, όμως, δεν ταυτίζεται με την ορθότητα.

Η ιστορία δείχνει ότι η αποφασιστική ηγεσία μπορεί να παράγει
πρόοδο, αλλά και καταστροφή —
συχνά με την ίδια ευκολία.

Στη σύγχρονη συνθήκη, η ηγεσία δεν απαιτεί πλέον ούτε χάρισμα. Αρκεί ο μηχανισμός: Επιτελεία επικοινωνίας, αλγόριθμοι ορατότητας, επανάληψη μηνυμάτων.

Η κατεύθυνση δεν δίνεται με πειθώ, αλλά με παρουσία. Όχι με επιχειρήματα, αλλά με συνεχή έκθεση.
Η εξουσία αποπροσωποποιείται και, ακριβώς γι’ αυτό, καθίσταται δυσκολότερα ελέγξιμη.

Η φράση παύει έτσι να αφορά στρατούς και μεταφέρεται στο κοινωνικό πεδίο.
Εκεί όπου η μαζική αποδοχή αντικαθιστά τη συναίνεση
και η ταχύτητα ακυρώνει την αμφιβολία.

Σε μια εποχή υπερπληροφόρησης, η αμφιβολία εκλαμβάνεται ως
αδυναμία, ενώ στην πραγματικότητα αποτελεί το τελευταίο όριο πριν από την τυφλή υπακοή.

Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι ποιος ηγείται, αλλά πώς ακολουθούμε.

Διότι οι πιο κρίσιμες στιγμές της ιστορίας δεν κρίθηκαν από τη
δύναμη των πολλών, αλλά από τη σιωπή τους.

Και ίσως γι’ αυτό ο φόβος παραμένει: όχι επειδή υπάρχουν λιοντάρια,
αλλά επειδή η σιωπή μπορεί ακόμη να συντονίζεται —
όχι ως απουσία σκέψης, αλλά ως συλλογική αναστολή της αντίδρασης.

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.