Γιατί οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άντρες — η εξήγηση κρύβεται στην εξέλιξη

• Στα θηλαστικά, τα θηλυκά ζουν κατά μέσο όρο 13% περισσότερο από τα αρσενικά.
• Αντίθετα, στα πτηνά, τα αρσενικά ζουν περίπου 5% περισσότερο από τα θηλυκά.

Αυτό το μοτίβο, που επαναλαμβάνεται σε τόσα πολλά είδη, δείχνει ότι η μακροζωία δεν είναι τυχαία, αλλά εξελικτικά καθορισμένη.

Ο ρόλος των χρωμοσωμάτων

Μία από τις βασικές εξηγήσεις που επιβεβαιώθηκαν είναι η λεγόμενη «υπόθεση του ετερόγαμου φύλου».
Στα θηλαστικά, τα θηλυκά έχουν δύο Χ χρωμοσώματα (XX), ενώ τα αρσενικά ένα Χ και ένα Υ (XY). Το διπλό Χ προσφέρει «γενετικό δίχτυ ασφαλείας», προστατεύοντας από βλαβερές μεταλλάξεις — και ίσως εξηγεί τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των θηλυκών.

Στα πτηνά, το σύστημα αντιστρέφεται: τα θηλυκά είναι τα ετερόγαμα φύλα (ZW), ενώ τα αρσενικά είναι ομόγαμα (ZZ). Έτσι, εκεί τα αρσενικά έχουν το πλεονέκτημα της μακροζωίας.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει η επικεφαλής ερευνήτρια Johanna Stärk, «τα χρωμοσώματα είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας». Υπάρχουν είδη που παραβιάζουν αυτόν τον κανόνα — όπως αρκετά αρπακτικά πτηνά, όπου τα θηλυκά είναι και μεγαλύτερα και μακροβιότερα από τα αρσενικά.

Οι στρατηγικές ζευγαρώματος και η πίεση του ανταγωνισμού

Η έρευνα έδειξε ότι η σεξουαλική επιλογή παίζει τεράστιο ρόλο.
Στα είδη όπου τα αρσενικά ανταγωνίζονται έντονα για συντρόφους — όπως συμβαίνει στα περισσότερα θηλαστικά — η ζωή τους είναι πιο σύντομη. Οι «επιδείξεις δύναμης» και η σωματική υπεροχή που απαιτείται για να προσελκύσουν τα θηλυκά (όπως μεγάλα κέρατα ή μυϊκή μάζα) συνοδεύονται από υψηλότερο μεταβολικό κόστος και κινδύνους.

Αντίθετα, στα μονογαμικά είδη, όπως πολλά πτηνά που ζουν σε ζευγάρια, η πίεση αυτή είναι μικρότερη — και έτσι τα αρσενικά συχνά ζουν περισσότερο.

Η φροντίδα των μικρών και το εξελικτικό πλεονέκτημα

Η γονική μέριμνα αποδείχθηκε επίσης καθοριστική. Το φύλο που επενδύει περισσότερο στην ανατροφή των απογόνων — συνήθως τα θηλυκά στα θηλαστικά — έχει εξελικτικό συμφέρον να ζει περισσότερο, ώστε να εξασφαλίζει την επιβίωση των μικρών του μέχρι την ενηλικίωση.

Ζωολογικοί κήποι: ο ρόλος του περιβάλλοντος

Για να διαπιστώσουν αν οι εξωτερικοί παράγοντες (θηρευτές, ασθένειες, καιρικές συνθήκες) εξηγούν τη διαφορά, οι ερευνητές συνέκριναν στοιχεία από άγρια ζώα και ζώα σε ζωολογικούς κήπους.

Αν και τα αρσενικά και θηλυκά ζουν γενικά περισσότερο σε συνθήκες ασφάλειας, η διαφορά φύλου παραμένει. Δηλαδή, ακόμη και χωρίς εξωτερικούς κινδύνους, τα γενετικά και εξελικτικά αίτια συνεχίζουν να επηρεάζουν τη διάρκεια ζωής.

Τι σημαίνει αυτό για τους ανθρώπους

Η εικόνα αυτή θυμίζει έντονα το ανθρώπινο είδος: παρά τη βελτίωση της ιατρικής, οι γυναίκες εξακολουθούν να ζουν περισσότερο. Το περιβάλλον μπορεί να μειώσει το χάσμα, αλλά όχι να το εξαλείψει.

Η μακροζωία των γυναικών δεν είναι απλώς θέμα τύχης ή κοινωνικών συνηθειών· είναι βαθιά χαραγμένη στην εξελικτική μας ιστορία. Όπως συνοψίζει η ερευνητική ομάδα, οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα είναι «υφασμένες στο βιολογικό μας παρελθόν» — και πιθανότατα θα μας συνοδεύουν και στο μέλλον.

Πηγή:Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology (2025). “Sexual selection drives sex difference in adult life expectancy across mammals and birds.”

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.