Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν εφεύρει το πρώτο τηλεγραφικό σύστημα — 1.600 χρόνια πριν τον Μορς

Πώς λειτουργούσε το «τηλέφωνο» του Αινεία

Ο εφευρέτης του, Αινείας ο Τακτικός, ήταν συγγραφέας στρατιωτικών εγχειριδίων στην ελληνιστική εποχή. Παρατήρησε ότι τα συστήματα σημάτων με φωτιές και πυρσούς δεν ήταν ακριβή – ένα λάθος σήμα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφή στο πεδίο της μάχης. Έτσι, σκέφτηκε κάτι πρωτοποριακό: να χρησιμοποιήσει νερό για συγχρονισμό.

Η ιδέα ήταν απλή και έξυπνη.
Δύο σταθμοί είχαν όμοια δοχεία γεμάτα νερό. Μέσα σε κάθε δοχείο υπήρχε μια κάθετη ράβδος με χαραγμένα μηνύματα όπως «ήρθε το ιππικό», «βαριά οπλισμένο πεζικό» ή «πλοία στον ορίζοντα».
Όταν ο ένας σταθμός ήθελε να στείλει μήνυμα, σήκωνε έναν πυρσό για να ειδοποιήσει τον άλλον να ανοίξει τη βαλβίδα του δοχείου του. Το νερό άρχιζε να φεύγει ταυτόχρονα από τα δύο δοχεία, ώσπου ο αποστολέας σήκωνε ξανά τον πυρσό για να σταματήσει τη ροή. Το σημείο στο οποίο έφτανε το νερό έδειχνε ποιο μήνυμα είχε σταλεί.

Ο ιστορικός Πολύβιος περιγράφει λεπτομερώς τη διαδικασία στο έργο του Ιστορίαι και εξηγεί πώς, εφόσον τα δοχεία ήταν ίδια, η ράβδος βυθιζόταν με τον ίδιο ρυθμό και στα δύο σημεία. Έτσι, το μήνυμα μεταδιδόταν «ταυτόχρονα» – ένα είδος αρχαίου συγχρονισμού!

Επικοινωνία από τη Σικελία ως την Καρχηδόνα

Η εφεύρεση του Αινεία δεν έμεινε στα χαρτιά. Χρησιμοποιήθηκε στην πράξη από τους Καρχηδόνιους κατά τον Α΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο (264–261 π.Χ.) για να επικοινωνούν γρήγορα ανάμεσα στη Σικελία και την Καρχηδόνα.
Αν και τους έδινε σημαντικό πλεονέκτημα στις πληροφορίες, δεν αρκούσε για να ανατρέψει την υπεροχή των Ρωμαίων στη θάλασσα.

Σήμερα, μπορεί κανείς να δει ένα ανακατασκευασμένο μοντέλο του υδραυλικού τηλέγραφου στο Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας στη Θεσσαλονίκη, που δείχνει πόσο προχωρημένη ήταν η ελληνική μηχανική σκέψη.

Τα όρια της ιδιοφυΐας

Φυσικά, το σύστημα δεν ήταν τέλειο. Τα μηνύματα έπρεπε να είναι προκαθορισμένα, κάτι που περιόριζε τη χρήση του. Όπως σημειώνει ο Πολύβιος, δεν μπορούσε να μεταφέρει λεπτομέρειες – για παράδειγμα, «πόσοι στρατιώτες» ή «πού ακριβώς» βρισκόταν ο εχθρός. Επιπλέον, η λειτουργία του εξαρτιόταν από τον καιρό και την ορατότητα, όπως όλα τα οπτικά σήματα της εποχής.

Από τους πυρσούς στα smartphones

Ακολούθησαν αιώνες εξέλιξης. Οι Γάλλοι δημιούργησαν τον 19ο αιώνα το σύστημα Chappe, με πύργους που είχαν κινούμενους βραχίονες για μετάδοση σημάτων. Όμως η πραγματική επανάσταση ήρθε το 1844, όταν ο Σάμιουελ Μορς έστειλε το πρώτο ηλεκτρικό τηλεγράφημα με τη φράση «What hath God wrought?».

Από τότε, η επικοινωνία δεν σταμάτησε ποτέ να επιταχύνεται — μέχρι που σήμερα μπορούμε να μιλάμε στιγμιαία με οποιονδήποτε στον πλανήτη. Ίσως, όμως, ο Αινείας ο Τακτικός θα χαμογελούσε βλέποντας πως η βασική ιδέα του —να φτάνει το μήνυμα γρήγορα και με ακρίβεια— παραμένει η ίδια.

Πηγή: Darren Orf, “The Ancient Greeks Built the World’s First Telegraph System—1,600 Years Before Morse Code”

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.