Μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση για την αποκατάσταση του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Τυρνάβου που κάηκε το 1996 έκανε στο πλαίσιο της διημερίδας «ψηφίδες τοπικής ιστορίας” του Τυρνάβου ο τυρναβίτης αρχιτέκτονας και ερευνητής Βασίλης Τσολάκης.
Ο κ. Τσολάκης στην εισήγησή του περιέλαβε στοιχεία για την ιστορία του ναού, για το χρονικό της πυρκαγιάς για τη μελέτη αποκατάστασης που συνέταξε το τεχνικό γραφείο που διατηρούσε και για τις εργασίες αποκατάστασης.
Ειδικότερα ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής:
Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου αναφέρεται από τον Edward Browne (1644-1708) ήδη στα 1669 αλλά από τη μέχρι τώρα έρευνα δεν έχουν εντοπιστεί τα ίχνη του κοντά ή κάτω από τον υφιστάμενο ναό.
Όπως προκύπτει από τους ξένους περιηγητές (Edward Browne και L.HEUZEY), ο ναός συγκαταλέγονταν ανάμεσα στους σημαντικότερους ναούς του Τυρνάβου κατά τον 17° αι. και έφερε κτιτορική επιγραφή με χρονολογία 1647.
Από την εποχή αυτή είχε διασωθεί και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού με τρεις σειρές παλαιών εικόνων καθώς και ένας χρυσοκέντητος επιτάφιος.
Ως έτος ανεγέρσεως του ναού, σύμφωνα με επιγραφή στο ανώφλι της βόρειας θύρας που διασώζεται μέχρι σήμερα, φέρεται το έτος 1871.
Το μνημείο του 1871 ήταν τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική και είχε επιδεχτεί σύγχρονες επεμβάσεις και προσθήκες. Το κεντρικό κλιτός στεγαζόταν με καμαροσκεπή οροφή από επιχρισμένο μπαγδατίτην οποία έφεραν δύο κιονοστοιχίες από επτά κίονες η κάθε μία. Οι κίονες είχαν ξύλινους δοκούς με επένδυση από μπαγδάτι και εξωτερικό επίχρισμα. Τα πλάγια κλίτη στεγάζονταν με οριζόντιες οροφές από επιχρισμένο μπαγδατί.
Το δάπεδο του ναού είχε επιστρωθεί με μωσαϊκό και η στέγη ήταν δίρριχτη με απότμηση στα Α. και Δ. καλυμμένη με κεραμίδια. Στη Δ. πλευρά κατασκευάστηκε το 1970, με δωρεά, κιονοστήρικτο προστώο.
Για να δείτε εικόνες από το εσωτερικό του ναού πριν την πυρκαγιά πατήστε ΕΔΩ
Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΗΣ 9ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 1996
Η πυρκαγιά που ξέσπασε από άγνωστη αιτία στις 9 Μαρτίου 1996 κατέστρεφε ολοκληρωτικά τον Ναό του Αγίου Δημητρίου .
Μετά την πυρκαγιά, το μόνο που διασώθηκε από το ναό ήταν οι περιμετρικοί τοίχοι από αργολιθοδομή. Όλα τα ξύλινα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της στέγης, της οροφής, των κιόνων και του τέμπλου καθώς και όλες οι διακοσμήσεις και τα κειμήλια του ναού καταστράφηκαν.
Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
- Η μελέτη της αποκατάστασης και η επίβλεψη των διαφόρων κατασκευών ανατέθηκε από την επιτροπή του εκκλησιαστικού συμβουλίου στο τεχνικό γραφείο μου που διατηρούσα τότε στη Λάρισα.
- Η μελέτη έγινε με βάση τα σωζόμενα μορφολογικά στοιχεία ή τα ίχνη αυτών, όπως παρατηρήθηκαν, καταγράφηκαν και αξιολογήθηκαν από τον μελετητή.
- Η μελέτη της αποκατάστασης του Ναού υποβλήθηκε αρμοδίως και εγκρίθηκε με την απόφαση Αιθμ.Πρωτ. ΥΠΠΟ/ΔΑΒΜΜ/54052 π.ε. /2252 π.ε./18 Μαρτίου 1997, (της ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗΣ ΒΥΖ.ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ), ύστερα από την ομόφωνη σχετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, όπως αυτή διατυπώθηκε στην Πράξη του, με αρ. 4/4-2-1997.
- Η αποκατάσταση του ναού βασίστηκε στα ίδια μορφολογικά στοιχεία του παλιού ναού, όπως αυτά διασώθηκαν και φαίνονται στις φωτογραφίες.
- Τα παράθυρα και οι πόρτες εισόδου ήσαν μεταλλικές και είχαν διασωθεί. Έτσι τα καινούργια κατασκευάστηκαν σύμφωνα με τα παλιά τόσο ως προς την μορφή όσο και ως προς τα υλικά.
Μετά την αρχιτεκτονική αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης, έγιναν τα αρχιτεκτονικά σχέδια της κάτοψης των όψεων και των τομών του Ναού.
Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Σύμφωνα με την εγκριθείσα μελέτη έγιναν οι κάτωθι εργασίες:
- Καθαιρέσεις και ενίσχυση της φέρουσας τοιχοποιίας
Απομακρύνθηκαν και καθαρίστηκαν τα περιττά στοιχεία, όπως τα επιχρίσματα, και τα υπολείμματα από το σκυρόδεμα των κιόνων, που απλά αποτελούσε ένα μανδύα γύρω από τις αρχικά ξύλινες κολώνες, αφού το σκυρόδεμα υφίσταται αποσάθρωση με την πυρκαγιά λόγω καταστροφής των μοριακών δεσμών.
Έγινε καθαίρεση των ξυλοδεσιών που είχαν καεί, καθώς και διαφόρων καμένων στοιχείων του γυναικωνίτη.
Έγινε, επίσης, αφαίρεση του δαπέδου του Ναού, γιατί κατά τον έλεγχο της θεμελίωσης με τομές διαπιστώθηκε η ύπαρξη παλαιοτέρου δαπέδου από πλάκες, η κατάσταση του οποίου, όμως, δεν κρίθηκε ικανοποιητική για να διατηρηθεί.
Καθαιρέθηκαν όλα τα εσωτερικά επιχρίσματα και καθαρίστηκαν οι τοιχοποιίες με υδροβολή.
Έγινε έλεγχος των εξωτερικών κονιαμάτων δόμησης και όπου προέκυφε ανάγκη έγιναν βαθειά αρμολογήματα εσωτερικά και εξωτερικά.
Καθαιρέθηκαν οι ξυλοδεσιές που είχαν καεί και πληρώθηκαν τα κενά με ειδική μη συρικνούμενη κονία.
Έγινε συρραφή των διαμπερών ρωγμών με λίθινα κλειδιά και πλήρωση των κενών μεγάλου εύρους με ένεμα ειδικής σύνθεσης.
Έγιναν ενέματα ομογενοποίησης με καθορισμένο κάναβο στα 0,50 μ. σε όλες τις εσωτερικές επιφάνειες του ναού.
Έγινε βαθύ αρμολόγημα στην εσωτερική πλευρά της λιθοδομής και τοποθετήθηκε κονίαμα σύνθεσης συγγενικής με αυτή του αρχικού.
Κατασκευάστηκε σενάζ από οπλισμένο σκυρόδεμα σε όλη την περίμετρο του ναού στο επάνω μέρος της τοιχοποιίας.
- Διαμόρφωση και κατασκευή του φέροντος συστήματος
στέγης και κιόνων
- Για την διαμόρφωση του φέροντος συστήματος στέγης και κιόνων χρησιμοποιήθηκαν υλικά παρόμοια με αυτά που υπήρχαν πριν την πυρκαγιά και προτιμήθηκαν κατασκευαστικές μέθοδοι οι οποίες, όμως, δεν ήταν συνήθεις στους τεχνίτες της περιοχής.
- Έτσι, σύμφωνα με τα λεπτομερή σχέδια της μελέτης, έγιναν σύνθετες ξύλινες κατασκευές, με μεγάλη επιτυχία, από το εργαστήριο των αδελφών Νίκου και Γιάννη Σιαφαρίκα, στον Τύρναβο.
Για να δείτε πως έγινε η τοποθέτηση των ξύλινων κατασκευών πατήστε ΕΔΩ
Μετά τις επεμβάσεις για την ενίσχυση της φέρουσας τοιχοποιίας, που έχουν αναφερθεί, και μετά την τοποθέτηση των ξύλινων κατασκευών με τις οποίες συμπληρώθηκε η εσωτερική διάρθρωση του Ναού, έγιναν τα τριφτά επιχρίσματα σε όλες της επιφάνειες.
