Aπασχολούν τη δημοσιότητα κυρίως για οδυνηρό λόγο. Οπως η τελευταία είδηση για τη δολοφονία του 6χρονου από τον 15χρονο συντοπίτη του στον οικισμό Ρομά της Κομοτηνής.
«Σοκ όμως και αποτροπιασμό προκαλεί και η μήτρα απ᾽ όπου γεννήθηκε ο 15χρονος εγκληματίας: ο τενεκεδομαχαλάς Αλάν Κουγιού, μια συνοικία μουσουλμάνων Ρομά όπου κατοικούν περίπου 400 οικογένειες», όπως έγραψε και η Μαριάννα Τζιαντζή (Αλάν Κουγιού: «Συνοικία το όνειρο» ή ο εφιάλτης;).
Ωστόσο αυτοί οι τενεκεδομαχαλάδες, ή «άκρως υποβαθμισμένες περιοχές» όπως αποκαλούνται στη χαρτογράφηση της νεοσυσταθείσης Ειδικής Γραμματείας για την Κοινωνική Ενταξη των Ρομά, ανέρχονται σε περίπου 74.
Καταυλισμοί στα όρια των πόλεων, δίπλα σε ρέματα, βάλτους ή χωματερές.
Και προτεραιότητα αποτελεί η μετεγκατάσταση αυτών των ανθρώπων, σύμφωνα με την ειδική γραμματέα Αικατερίνη Γιάντσιου που έχει αναλάβει το δύσκολο έργο της αντιμετώπισης της ακραίας φτώχειας και την εκπόνηση παρεμβάσεων σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές για τη σταδιακή ένταξη του πληθυσμού.
Σε αυτούς τους καταυλισμούς προστίθενται ακόμη οι «μικτοί καταυλισμοί» σε 180 περιοχές με προβλήματα πολεοδομικής οργάνωσης, όπου συνυπάρχουν σπίτια και πρόχειρα καταλύματα, καθώς και 117 οικισμοί σε γειτονιές που βρίσκονται σε υποβαθμισμένες περιοχές του αστικού ιστού.
Συνολικά μιλάμε για 370 οικισμούς Ρομά που αποτελούνται από 110.000 άτομα.
Αικατερίνη Γιάντσιου |
• Τι θα κάνει η Ειδική Γραμματεία;
«Η εξαθλίωση είναι μια προτεραιότητα. Δεν μπορούμε να κάνουμε καμία άλλη δράση όταν οι συνθήκες διαβίωσης είναι αυτές που είναι.
Διαφορετικά, όποια προσπάθεια γίνει για εκπαίδευση ή απασχόληση, όταν δεν υπάρχουν τα βασικά, είναι χαμένη υπόθεση.
Ευελπιστούμε στην επόμενη πενταετία να έχουμε τελειώσει με την εξαθλίωση στις άκρως υποβαθμισμένες περιοχές ή στους μικτούς καταυλισμούς που αποτελούν θύλακες εξαθλίωσης.
Αυτοί οι άνθρωποι στερούνται βασικά δικαιώματά τους. Και έχουμε υποχρέωση να πραγματοποιήσουμε μια ολιστική παρέμβαση σε όλους τους τομείς -στέγαση, υποδομές, υγεία, παιδεία, απασχόληση-, μια υποχρέωση που προκύπτει από την εφαρμογή του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης», μας λέει η κ. Γιάντσιου.
Στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής το επόμενο διάστημα θα εξειδικευτεί το επιχειρησιακό σχέδιο και θα τεθεί το χρονοδιάγραμμα των δράσεων που παράλληλα θα προωθούν και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και στις περιοχές που είναι πιο κοντά στην κοινωνική ένταξη, «ώστε να μην αφήσουμε στην τύχη της τη νέα γενιά. Ηδη έχει δημιουργηθεί ομάδα έργου και στο υπουργείο Παιδείας ώστε να ανταποκριθούμε στο συνταγματικό αίτημα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, που μπορεί θεσμικά να είναι κατοχυρωμένο, αλλά δεν υλοποιείται… Ταυτόχρονα έχουμε προγραμματίσει επιμέρους συναντήσεις με τις περιφέρειες ώστε να δοθούν οι προδιαγραφές εκπόνησης του επιχειρησιακού σχεδίου εξάλειψης της ακραίας φτώχειας αλλά και θεμελίωσης των βασικών αρχών για την ένταξη, κι εκεί θα δούμε ποιες περιοχές είναι έτοιμες να προβούν σε προπαρασκευαστικές ενέργειες ή να συμμετάσχουν σε δράσεις».
• Ομως βάζετε έναν χρονικό ορίζοντα πενταετίας, που φαντάζει μακρινός…
«Το πρόβλημα είναι σύνθετο και κάθε περιοχή έχει ιδιαιτερότητες. Και το να πραγματοποιηθεί ο μεταβατικός στόχος μετεγκατάστασης με εγγύτητα στον αστικό ιστό, η δημιουργία υποδομών και οικισμών για να ξεδιπλωθούν οι κατάλληλες κοινωνικές πολιτικές δεν γίνονται διά μαγείας, σε μικρό διάστημα.
Και το όριο της πενταετίας αφορά την εξάλειψη της εξαθλίωσης, όχι την επίλυση του προβλήματος. Αυτό θα πάρει αρκετό διάστημα.
Αλλά μπορούμε να τα καταφέρουμε αν δουλέψουμε συστηματικά, στοχευμένα και δεν ξεχαστούμε στην πορεία…
Αλλωστε δεν μπορείς να επαφίεσαι επ’ αόριστον σε ένα επίδομα, οφείλεις να δημιουργείς τις συνθήκες που θα βοηθήσουν αυτούς τους ανθρώπους να ενταχθούν και ειδικά τους νέους…», μας λέει υποστηρίζοντας ότι, ακριβώς επειδή αυτοί οι άνθρωποι λαμβάνουν βοηθήματα, είναι λίγο-πολύ εγγεγραμμένοι και γνωστοί στις αρχές.
Για όσα λέγονται ότι οι καταυλισμοί αποτελούν «εστίες ανομίας» απαντά ότι «η ανεργία, η στέρηση και η περιθωριοποίηση κάνουν τους ανθρώπους ευάλωτους στην εκμετάλλευσή τους και για την προώθηση παραβατικών συμπεριφορών».
Θεωρεί ότι αυτοί οι άνθρωποι βιώνουν μια ανθρωπιστική κρίση ακραίας μορφής για πολλές δεκαετίες και ότι το πολύ μέχρι το καλοκαίρι θα αρχίσουν να ξεκαθαρίζουν και από τις τοπικές κοινότητες οι εξατομικευμένες τοπικές δράσεις ολοκληρωμένου χαρακτήρα και θα αρχίσουν να υλοποιούνται τα προγράμματα.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να αφήσουμε αυτό το θέμα χωρίς να το αντιμετωπίσουμε, αυτή είναι η πολιτική βούληση της κυβέρνησης και είναι εφικτό να τα καταφέρουμε, να κάνουμε τη διαφορά» καταλήγει.
Παρουσιάζοντας τον περασμένο μήνα την Ειδική Γραμματεία για την Κοινωνική Ενταξη των Ρομά στις περιφέρειες, η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θεανώ Φωτίου, δεσμεύτηκε για τη χρηματοδότηση και με κρατικά κονδύλια όσων περιφερειών-δήμων έχουν ώριμα έργα για την ένταξη αυτού του πληθυσμού, ενώ ήδη η κ. Γιάντσιου πραγματοποιεί επαφές για την εξειδίκευση των παρεμβάσεων σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία καθώς και την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Το 96% ζει κάτω από το όριο της φτώχειας
Ομως η κατάσταση των Ρομά, που αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονότητα στην Ευρώπη, μόνο τραγική μπορεί να χαρακτηριστεί, καθιστώντας την κρατική παρέμβαση επείγουσα.
Οσο για τη χώρα μας, το 96% των Ρομά στην Ελλάδα ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, σχεδόν ένας στους δύο (47%) αναφέρει ότι τουλάχιστον ένα άτομο της οικογένειάς του πήγε για ύπνο πεινασμένο τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο μήνα, ενώ, ακόμη κι αν εργάζεται (το 43% δηλώνει αμειβόμενη εργασία), δεν καταφέρνει να καλύψει βασικές του ανάγκες όπως η τροφή.
Αυτά αποκαλύπτει η τελευταία έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (FRA) που βασίστηκε σε συνεντεύξεις Ρομά σε εννιά ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Ούτε βέβαια στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι καλύτερη η κατάσταση καθώς η έρευνα περιγράφει τις απάνθρωπες συνθήκες στις οποίες ζουν, τον κοινωνικό αποκλεισμό που βιώνουν αλλά και τη στέρηση οποιασδήποτε προοπτικής για το μέλλον, καθώς τα παιδιά τους δεν καταφέρνουν να πάνε ούτε σχολείο, για να καταδειχθεί μια καταπάτηση δικαιωμάτων τεραστίων διαστάσεων…
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης:
➤ Μπορεί ο μέσος όρος για τον κίνδυνο φτώχειας στην Ε.Ε. να αγγίζει το 17% του γενικού πληθυσμού, όμως αφορά το 80% των Ρομά που ρωτήθηκαν, ενώ σε τρεις χώρες αφορά σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού των Ρομά: στην Ισπανία (98%), την Ελλάδα (96%) και την Κροατία (93%).
➤ Σχεδόν ο ένας στους τρεις Ρομά που έλαβαν μέρος στην έρευνα στην Ελλάδα δεν έχει εσωτερική τουαλέτα ή μπάνιο, ενώ ο ένας στους 10 ζει σε νοικοκυριά χωρίς νερό βρύσης.
➤ Ακόμη, η Ελλάδα έχει ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς το 81% των γυναικών Ρομά ηλικίας 16-24 δεν εργάζονται, ούτε λαμβάνουν εκπαίδευση ή κατάρτιση, έναντι του 38% των συνομήλικων ανδρών.
➤ Επιπλέον, τεράστια είναι και η σχολική διαρροή, καθώς μόνο το 69% των παιδιών Ρομά υποχρεωτικής σχολικής ηλικίας πηγαίνουν σχολείο.
Συντάκτης: Ιωάννα Σωτήρχου
