Γράφει ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ τ.Γ.Γ.Γραμματέας ΠΟΠΣ Βλάχων
Διάβασα με έκπληξη αλλά και τη δέουσα προσοχή, τα δημοσιευθέντα στο διαδίκτυο και στην τοπική εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» σχετικά με την ανάγνωση μέρους του Ευαγγελίου στον Ι.Ν Αγ. Δημητρίου Τυρνάβου, κατά την φετεινή Ανάσταση του Κυρίου. Πλείστες όσες θετικές και αρνητικές σκέψεις με πλημμύρισαν και θα ξεκινήσω απο τις αρνητικές, αρχικά για τον τρόπο που τοπικός δημοσιογράφος
μετέδωσε την είδηση ,που η διεύθυνση της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Λάρισας, ως θέμα που αγγίζει ευαίσθητες χορδές, τοποθέτησε στην πρώτη της σελίδα. Δεύτερον για την αντίδραση του προέδρου της τοπικής κοινότητας, που στα πλαίσια, όπως πληροφορήθηκα, σχετικής αντιπαράθεσης με τον ιερέα του Ναού, τον οποίο σημειωτέον δεν γνωρίζω, φρόντισε με τις δηλώσεις του να αναπαράγει τα φοβικά σύνδρομα, σχετικά με την αδιαπραγμάτευτη εθνική υπόσταση και συνείδηση των Βλαχόφωνων Ελλήνων του Τυρνάβου. Πράγματα χιλιοειπωμένα από πολλά χρόνια και τα οποία δεν θα έπρεπε,στον 21ο αιώνα να μας απασχολούν,δυστυχώς,απασχόλησαν ειδικά στο διαδίκτυο,πλήθος συμβλάχων (αλλά και αρμόδιες υπηρεσίες ασφαλείας,ως πληροφορήθηκα) σχετικά με τα κίνητρα των όσων ενασχολήθηκαν με την πρωτοβουλία αυτή.Τέλος το κερασάκι στην τούρτα έβαλε σχετική ανακοίνωση της ΠΟΠΣΒλάχων περί προφορικότητας της βλάχικης γλώσσας.Νομίζω πως δόθηκαν υπερβολικές διαστάσεις σε ένα θέμα,που ξεκίνησε με αγνά κίνητρα και τίποτε άλλο.
Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι εφόσον το σχετικό κείμενο μεταφράσθηκε απο έγκριτη βλαχόφωνη φιλόλογο και δεν χρησιμοποιήθηκαν ρουμανικοί νεολογισμοί,που υπάρχουν σε μεταφράσεις του Ευαγγελίου,από ρουμανίζοντες Βλαχόφωνους,κακώς δόθηκε τέτοια διάσταση στο όλο θέμα.Το αντίθετο μάλιστα ήταν μιά υπέροχη πρωτοβουλία,που θα έπρεπε να χαιρετισθεί από όλους,θετικά και να αποτελέσει αφορμή για την έναρξη διαλόγου,για την τακτοποίηση του θέματος,δηλαδή του εγγραμματισμού της Βλαχικής γλώσσας,που δεν είναι δυνατόν να παραμένει προφορική πλέον,στα πλαίσια των προσπαθειών διάσωσής της και επιπλέον προκειμένου να αποφεύγονται αυθαιρεσίες στο επιστημονικό επίπεδο.Ηδη εγκεκριμένοι επιστήμονες όπως οι κ.κ.Κατσάνης και Ντίνας,έχουν κάνει αρκετή δουλειά στο θέμα αυτό.Απομένει η πολιτική βούληση της ΠΟΠΣΒλάχων,της οποίας άλλωστε αποτελεί καταστατικό σκοπό η διάσωση της γλώσσας,να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα αυτό και να μην αρκείται σε γενικόλογους χαρακτηρισμούς περί προφορικότητας και μη κωδικοποίησης της γλώσσας.
Η ιστορική διάσταση του θέματος
Είναι γεγονός ότι, για λόγους που δεν μπορούν να αναλυθούν εκτενώς,στο παρόν σημείωμα,η εκκλησιαστική παράδοση των Βλαχοφώνων της Ελλάδας,θέλει ως γλώσσα του εκκλησιασμού των, την Ελληνική.Είναι μιά παράδοση που διαμορφώθηκε από πολλά χρόνια.Προσπάθειες ,όπως αυτή των Βλαχοφώνων Μακεδόνων Ελλήνων αποδήμων της Αυστροουγγαρίας, να τελείται η θεία λειτουργία και στη Βλαχική γλώσσα,σημειώνονται πρώιμα κατά τα τέλη του 17ου αιώνα και πολύ πρίν την εμφάνιση της Ρουμανικής προπαγάνδας (1862 με 1865).Η προπαγάνδα ,αντί να διδάξει τη Βλαχική γλώσσα στους Βλαχόφωνους,επέβαλε σε αυτούς τη διδασκαλία της Ρουμανικής και αυτό ήταν ένα κύριο αίτιο της σθεναρής αντίδρασης των Βλαχοφώνων σε αυτή.Το θέμα της εκκλησιαστικής γλώσσας των Βλάχων της Μακεδονίας,τέθηκε σε εντονώτερο τόνο, στα μέσα του 18ου αιώνα και αρχικώς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δεν ήταν αντίθετο στη χρήση της στην θεία λειτουργία.Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Μητροπολίτης Γρεβενών Γεννάδιος (1867), που τοποθετείται ένθερμα υπέρ της ενθάρυνσης χρήσης της Βλάχικης γλώσσας στην θεία λειτουργία και της ανέγερσης εκκλησιών.Αργότερα το Πατριαρχείο για λόγους εθνικούς αλλά και λόγω του λατινικής προέλευσης της γλώσσας,προκειμένου να αποφύγει την άλωση των Βλαχοφώνων απο την Καθολική εκκλησία,σκληραίνει τη στάση του και απαγορεύει έμμεσα τη χρήση της Βλαχικής γλώσσας ,στις εκκλησίες των Βλαχοχωριών.Η συνθήκη του Βουκουρεστίου και οι σχετικές επιστολές Βενιζέλου-Μαγιορέσκο,επίσημα από το 1913,επιτρέπουν την ύπαρξη Βλαχόφωνων (ή καλύτερα ρουμανόφωνων) εκκλησιαστικών κοινοτήτων στα Βλαχοχώρια,καθεστώς που διήρκησε,χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία,μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1940.
