Η Ευρώπη σε κομμάτια: όταν η Ένωση δεν μπορεί να λειτουργήσει ως μία δύναμη

• Η Λιβύη το 2011

Όταν ξέσπασε η κρίση στη Λιβύη, η στρατιωτική επέμβαση οργανώθηκε κυρίως από τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η ΕΕ ως θεσμός έμεινε στο περιθώριο. Το ΝΑΤΟ ανέλαβε την επιχείρηση, όχι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Γερμανία μάλιστα διαφώνησε και δεν συμμετείχε στρατιωτικά.

• Η προσφυγική κρίση το 2015–2016

Οι αντιδράσεις ήταν εντελώς διαφορετικές από χώρα σε χώρα:

• Η Γερμανία άνοιξε τα σύνορά της.
• Η Ουγγαρία και η Πολωνία τα έκλεισαν.
• Η Ελλάδα και η Ιταλία δέχτηκαν το μεγαλύτερο βάρος των αφίξεων.
• Η Αυστρία και η Δανία επέβαλαν περιορισμούς.

Παρότι υπήρξαν συζητήσεις και προτάσεις σε επίπεδο ΕΕ, δεν προέκυψε ποτέ μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου.

• Η Συριακή κρίση

Στον πόλεμο στη Συρία και στις συνέπειές του, όπως η ασφάλεια και η μεταναστευτική πίεση, χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Ιταλία ακολούθησαν διαφορετικές διπλωματικές και στρατιωτικές στάσεις, παρά τις θεσμικές δυνατότητες της ΕΕ.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: η Ουκρανία

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε περισσότερο από κάθε άλλο γεγονός τις δομικές αδυναμίες της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής. Από την αρχή της εισβολής της Ρωσίας, η ΕΕ προχώρησε σε κυρώσεις και οικονομική βοήθεια. Όμως στα πιο κρίσιμα σημεία της σύγκρουσης:

• Οι χώρες της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) και η Πολωνία υποστήριξαν πιο επιθετικά στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία.
• Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία ακολούθησαν πιο προσεκτική στρατηγική σε ορισμένες φάσεις.
• Το Ηνωμένο Βασίλειο, παρά το ότι δεν είναι πλέον μέλος της ΕΕ, ανέλαβε ενεργό ρόλο σε στρατιωτική και διπλωματική υποστήριξη.

Αν και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί πήραν μέτρα και συντόνισαν κυρώσεις, οι πιο σημαντικές αποφάσεις για την άμυνα και τη διπλωματία προήλθαν από μεμονωμένα κράτη, όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο.

Γιατί η Ευρώπη δεν ενεργεί ενιαία

Η βασική αιτία είναι θεσμική: η εξωτερική πολιτική της ΕΕ χρειάζεται ομοφωνία. Αυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε κράτος, όπως η Ουγγαρία ή η Πολωνία, μπορεί να μπλοκάρει αποφάσεις. Σε μια Ένωση με τόσες διαφορετικές στρατηγικές, ιστορικές και οικονομικές προτεραιότητες, η κοινή στάση είναι δύσκολη.

Η ΕΕ έχει επιτυχίες σε τομείς όπως το εμπόριο, η νομοθεσία και η οικονομική συνεργασία. Όμως στα μεγάλα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνούς ασφάλειας, η πραγματικότητα παραμένει η ίδια:

η Ευρώπη δεν λειτουργεί ως μία ενωμένη γεωπολιτική δύναμη.

Οι κρίσεις στη Λιβύη, στη Συρία, στο προσφυγικό και στην Ουκρανία δείχνουν ξεκάθαρα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση συχνά περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή, ενώ τα κράτη-μέλη — Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία, Ουγγαρία, Ιταλία και άλλοι — αναλαμβάνουν δράση ξεχωριστά.

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.