Τρία στα πέντε παιδιά 5 ετών έχουν τερηδόνα και το 30%, προβλήματα έχει το 85% των εφήβων των ατόμων τρίτης ηλικίας δεν έχουν καθόλου δόντια σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα που δείχνει ότι λόγω κρίσης ξεχνάμε τον οδοντίατρο
Τρία στα πέντε παιδιά ηλικίας 5 ετών έχουν τερηδόνα ενώ χειρότερη είναι η κατάσταση στα παιδιά 12 ετών, στα οποία τερηδόνα έχουν περίπου επτά στα δέκα, ενώ προβληματική είναι η στοματική υγεία σχεδόν στο 84% των εφήβων ηλικίας 15 ετών. Στον νομό Ιωαννίνων, για παράδειγμα, το σύνολο των 15χρονων έχουν τερηδόνα! Σε σύγκριση με την περασμένη δεκαετία, ο ελληνικός πληθυσμός εμφανίζει υψηλότερο ποσοστό αναγκών οδοντιατρικής φροντίδας που μένει χωρίς αντιμετώπιση.
Το φαινόμενο αποδίδεται στην οικονομική κρίση και αφορά όλες τις ηλικιακές ομάδες των παιδιών. Τα ανησυχητικά αυτά στοιχεία προκύπτουν από την Πανελλήνια Επιδημιολογική Μελέτη Καταγραφής Στοματικής Υγείας, την οποία διενήργησαν επιστήμονες των Οδοντιατρικών Σχολών των Πανεπιστημίων Αθήνας και Θεσσαλονίκης με πρωτοβουλία της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας.
Τα ευρήματα της μελέτης παρουσιάστηκαν σήμερα από τους κ.κ. Αθ. Κατσίκη – Πρόεδρο της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, Κ. Ουλή – Καθηγητή Παιδοδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Επιστημονικός Υπεύθυνος ΕΟΟ, Συντονιστής ACFF Ελλάς, Α. Καββαδία, επίκουρη καθηγήτρια Παιδοδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ και Α. Βιέρρου – Ειδικευμένη στην Παιδοδοντιατρική, πρόεδρο Ελληνικής Παιδοδοντικής Εταιρείας, Μέλος ACFF Ελλάς. Ο πρόεδρος της Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας υπογράμμισε τη σημασία των επιδημιολογικών καταγραφών σε σχέση με τη στοματική υγεία του ελληνικού πληθυσμού και μάλιστα σε μία περίοδο παρατεταμένης κρίσης, κατά την οποία οι πολίτες αντιμετωπίζουν προβλήματα κάλυψης των αναγκών τους. Ο κ. Κατσίκης ανέφερε ότι «τα στοιχεία της μελέτης καταδεικνύουν την ανάγκη να υπάρξει συγκροτημένη πολιτική υγείας από την πολιτεία, προκειμένου να καλυφθούν στο μέγιστο δυνατό, οι ανάγκες των ασφαλισμένων και ανασφάλιστων πολιτών». Τα ευρήματα της μελέτης παρουσίασε ο κ. Ουλής, ο οποίος εξήγησε ότι η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε σε παιδιά 5, 12 και 15 ετών, σε ενηλίκους 35 έως 44 ετών και 65 έως 74 ετών. Στον πληθυσμό μελέτης περιλήφθηκαν άτομα από αστικές και αγροτικές περιοχές.
Για να είναι τα στοιχεία συγκρίσιμα με εκείνα προηγούμενης μελέτης, επελέγησαν άτομα από τους νομούς Αττικής, Αχαΐας, Έβρου, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Καστοριάς, Κεφαλληνίας, Κυκλάδων – Νάξος, Λαρίσης, Λέσβου και Χανίων.
Σύμφωνα με τον κ. Ουλή, η ανάλυση των ευρημάτων προκαλεί έντονη ανησυχία, καθώς η τερηδόνα εμφανίζεται σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, από την παιδική ήδη ηλικία. «Χωρίς τερηδόνα είναι μόλις το 42,4% των παιδιών 5 ετών. Ακόμη χαμηλότερα είναι τα ποσοστά στην ηλικία των 12 ετών (27,7%) και στους εφήβους 15 ετών (16,3%). Στα παιδιά των μεταναστών, η κατάσταση είναι χειρότερη, με μόλις το 26,2% των πεντάχρονων και το 10,3% των εφήβων να είναι ελεύθερα τερηδόνας» ανέφερε.
Οι περιοχές της χώρας όπου καταγράφεται υψηλότερος δείκτης τερηδόνας (σε διάφορα στάδια), είναι ο νομός Ιωαννίνων στα παιδιά 5 ετών και Λαρίσης για τα παιδιά 12 και 15 ετών. Στον αντίποδα, οι χαμηλότερες τιμές καταγράφονται στους νομούς Χανίων και Κεφαλλονιάς. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κατάσταση είναι σημαντικά χειρότερη στον αγροτικό πληθυσμό, έναντι του αστικού. Οι διαφορές είναι μικρές στις ηλικίες 12 και 15 ετών, αλλά σημαντικές στην ηλικία των 5 ετών.
Το υψηλότερο ποσοστό παιδιών χωρίς τερηδόνα καταγράφηκε στην Αχαΐα για τα παιδιά 5 ετών (57,1%) και στον νομό Χανίων για τα παιδιά 12 (40,4%) και 15 ετών (29,1%). Το χαμηλότερο ποσοστό καταγράφηκε στον νομό Ιωαννίνων και για τις τρεις ηλικιακές ομάδες (10,2%, 2,6% και 0% αντίστοιχα).
Το παρήγορο είναι ότι ο δείκτης τερηδόνας παρουσιάζεται μειωμένος έως και κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το παρελθόν (μελέτη 2004) και στις τρεις ηλικιακές ομάδες των παιδιών που αξιολογήθηκαν, αλλά έχει αυξηθεί το ποσοστό των αθεράπευτων αναγκών. Σύμφωνα με τον κ. Ουλή, το ποσοστό των παιδιών με προληπτική κάλυψη στις ηλικίες 12 και 15 ετών είναι υψηλότερο στις αστικές περιοχές, σε σχέση με τις αγροτικές. Το φαινόμενο – είπε – συνδέεται με κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες και έλλειψη ενημέρωσης για τη χρήση και την αποτελεσματικότητα των προληπτικών καλύψεων. Θετικό είναι το στοιχείο ότι το ποσοστό προληπτικής κάλυψης βρέθηκε σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με την έρευνα του 2004. Συγκεκριμένα, στην ηλικία των 12 ετών είναι 14,7% έναντι 8,3% και στην ηλικία των 15 ετών 16,4% έναντι 8%.
Οι ερευνητές βρήκαν ότι το φύλο των παιδιών και το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων σχετίζονται άμεσα με τη στοματική υγεία. Στην ηλικία των 5 ετών, τα κορίτσια έχουν καλύτερους δείκτες έναντι των αγοριών, αλλά στα 12 η κατάσταση αντιστρέφεται. Όσο πιο υψηλό είναι το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων, τόσο χαμηλότεροι οι δείκτες τερηδόνας στα παιδιά. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τους δείκτες τερηδόνας στις ηλικίες 12 ετών (16η θέση σε 17 χώρες). Πολύ καλύτερη είναι η κατάταξη στην ηλικία των 15 ετών (7η θέση). Από τα ευρήματα προκύπτει ότι το 57,4 % των παιδιών 12 ετών και το 47,3% των εφήβων 15 ετών, βουρτσίζουν μόνο μία φορά ή αραιά και ποτέ τα δόντια τους.
Εξάλλου, η κα Καββαδία παρουσίασε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία η εκπαίδευση των παιδιών σε θέματα οδοντιατρικής φροντίδας μπορεί να δώσει σημαντικά οφέλη. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει έρευνα η οποία έγινε σε 167 παιδιά, σχετικά με την αποτελεσματικότητα της Βιωματικής Μάθησης – ενός καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, με την υποστήριξη της Colgate. Σύμφωνα με την κα Καββαδία, τα 87 από τα παιδιά αυτά εκπαιδεύτηκαν στη στοματική υγιεινή με μεθόδους βιωματικής μάθησης και τα υπόλοιπα 80 με τυπική διάλεξη.
Ακολούθησε έλεγχος των παιδιών αυτών έπειτα από 6 και 18 μήνες, από τον οποίο προέκυψε ότι τα παιδιά με τη βιωματική εκπαίδευση είχαν σημαντικά καλύτερους δείκτες στοματικής υγείας, με χαμηλότερο δείκτη ουλίτιδας και τερηδόνας. Η κα Βιέρρου από την πλευρά της ανακοίνωσε την επέκταση του προγράμματος Βιωματικής Μάθησης, για παιδιά προσχολικής ηλικίας, με τη συνεργασία της Ελληνικής Παιδοδοντικής Εταιρείας και της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας. Στόχος – είπε – είναι να ξεκινήσει άμεσα το πρόγραμμα σε 100 παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, εκπαιδεύοντας περίπου 10.000 παιδιά τη σχολική χρονιά 2014 – 2015, με την εθελοντική συμμετοχή ειδικευμένων Παιδοδοντιάτρων σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς. Το πρόγραμμα που υποστηρίζεται από την εταιρεία Colgate, αναμένεται να επεκταθεί και στην υπόλοιπη χώρα.
Η έρευνα αυτή αφορά τη σχεδίαση και διεξαγωγή μιας πανελλαδικής έρευνας για την καταγραφή των οδοντιατρικών προβλημάτων και των αναγκών του πληθυσμού υπό την αιγίδα της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας. Σκοπός της ήταν η διερεύνηση της κατάστασης της στοματικής υγείας και των αναγκών οδοντιατρικής περίθαλψης του πληθυσμού σε 11 αντιπροσωπευτικές περιοχές της χώρας και σε συγκεκριμένες ομάδες ηλικιών Ελλήνων και μεταναστών. Στη συνέχεια, στόχος είναι η δημιουργία προτάσεων και εφαρμογή πολιτικών για την εν γένει προαγωγή της στοματικής υγείας του Ελληνικού πληθυσμού και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Στην μελέτη τύπου εθνικής διερευνητικής έρευνας (national pathfinder survey), η επιλογή του εξεταζομένου δείγματος πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις οδηγίες δειγματοληψίας που προτείνονται για αυτού του τύπου τις μελέτες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO: Oral Health Surveys. Basic Methods. Fourth edition. Geneva: World Health Organization, 1997). Η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε στις ηλικίες: 5, 12, 15, 35-44 και 65-74 ετών. Στον πληθυσμό μελέτης περιλήφθηκαν άτομα από αστικές και αγροτικές περιοχές, από τους νομούς Αττικής, Αχαΐας, Έβρου, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Καστοριάς, Κεφαλληνίας, Κυκλάδων- Νάξος, Λαρίσης, Λέσβου και Χανίων. Το σύνολο των εξεταζόμενων ανήλθε στα 6.794 άτομα.
Η μελέτη περιελάμβανε κλινική εξέταση και διεξαγωγή έρευνας με ερωτηματολόγιο στους συμμετέχοντες από τους ερευνητές.
Με το πέρας της έρευνας, τα δεδομένα καταχωρήθηκαν σε στατιστικό λογισμικό και έγινε η σχετική στατιστική επεξεργασία των ευρημάτων, η συγγραφή του τόμου των αποτελεσμάτων και των συνολικών συμπερασμάτων, μαζί με τις ανάλογες προτάσεις.
Το 78,5% των 5χρονων, το 57,4 % για τα 12χρονα και 47,3% για τα 15χρονα, βουρτσίζουν μόνο μία φορά, ή αραιά, ή και ποτέ τα δόντια τους.
Μόνο το 42,6% των παιδιών ηλικίας 12 ετών βούρτσιζαν τα δόντια τους δύο ή περισσότερες φορές την ημέρα. Τα παιδιά που βουρτσίζουν 2 φορές την ημέρα εμφάνισαν σημαντικά μικρότερες τιμές στους δείκτες πλάκας και τρυγίας σε σύγκριση με αυτά που δε βουρτσίζουν ποτέ, σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
-28,6% των παιδιών 5 ετών έχουν αιμορραγία των ούλων δηλ. ουλίτιδα, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό.
-Μόνο το 30,9% των παιδιών 12 ετών έχει υγιές περιοδόντιο, το υπόλοιπο 69,1% έχει αιμορραγία των ούλων και τρυγία.
-Το 38,7% των παιδιών ηλικίας 12 ετών βρέθηκε να έχουν ανάγκη ορθοδοντικής θεραπείας ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα παιδιά ηλικίας 15 ετών ήταν 33,7%.
-Υπό ορθοδοντική θεραπεία βρίσκονταν το 12,0% των 12χρονων και το 7,9% των 15χρονων.
-53,8% των παιδιών ηλικίας 5 ετών, 52% των παιδιών ηλικίας 12 ετών και -49,2% των εφήβων 15 ετών αντίστοιχα έχει επισκεφτεί τον οδοντίατρο για προληπτικούς λόγους.
-Το ποσοστό των παιδιών που δεν έχουν κάνει ποτέ φθορίωση για τις ηλικίες 5, 12 και 15 ετών είναι 84,9%, 41% και 39,1% αντίστοιχα. Τα ποσοστά αυτά είναι σημαντικά υψηλότερα στον αγροτικό πληθυσμό και σε γονείς με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης.
-Στις ηλικιακές ομάδες των 12 και 15 ετών, τα παιδιά που επισκέπτονται τον οδοντίατρό τους 1-2 φορές το χρόνο και αυτά στα οποία γίνεται τοπική εφαρμογή φθορίου, εμφανίζουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές και στους δείκτες τερηδόνας, πλάκας και τρυγίας.
-Τα παιδιά και των 3 ηλικιακών ομάδων που επισκέπτονται τον οδοντίατρο για πρόληψη είχαν μειωμένες τιμές δείκτη τερηδόνας (1,04, 1,07 και 1,99), σε σχέση με αυτά που επισκέπτονται τον οδοντίατρο για θεραπεία (3,88, 2,56 και 3,12), αντίστοιχα.
– Στα παιδιά 12 ετών, παρατηρήθηκε η τάση τα παχύσαρκα παιδιά να έχουν χαμηλότερα ποσοστά υγιούς περιοδοντίου και υψηλότερο δείκτη τερηδόνας (DMFT = 3.08), που ίσως να οφείλεται στο ότι η διατροφή των παιδιών αυτής της ηλικίας αποτελείται από πολλά μικρογεύματα με ζάχαρη.
-Στους εφήβους 15 ετών, η αύξηση στην τιμή του ΔΜΣ έδειξε μια σαφή τάση για αύξηση και του δείκτη τερηδόνας, και του δείκτη πλάκας και του δείκτη τρυγίας.
-Παρατηρείται ισχυρή συσχέτιση του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ με την εμφάνιση τερηδόνας.
-Οι έφηβοι καπνιστές στην ηλικία των 12 και 15 ετών εμφανίζουν υψηλότερο δείκτη τερηδόνας – 3,84 έναντι δείκτη 2,43 των μη καπνιστών -, καθώς και χειρότερους δείκτες στοματικής υγιεινής σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Αντίστοιχα και η έκταση της τερηδόνας είναι ιδιαίτερα υψηλή στους εφήβους που καταναλώνουν αλκοόλ έναντι αυτών που δεν καταναλώνουν (2,29).
Αποτελέσματα επιδημιολογικής μελέτης σε ενήλικες 35-44 και 65-74
-Μόνο οκτώ άτομα ηλικίας 35-44 ετών (0,7%) και ένα ηλικίας 65-74 ετών (0,1%) ήταν ελεύθερα τερηδόνας.
-Στην ομάδα ηλικίας 65-74 ετών οι δείκτες τερηδόνας είχαν θετική συσχέτιση με τον δείκτη ξηροστομίας. Δηλαδή, αυξανομένης της τιμής του δείκτη ξηροστομίας αυξάνονταν και οι τιμές των δεικτών τερηδόνας.
-42,7% των ατόμων ηλικίας 65-74 ετών είχε προσβληθεί από τερηδόνα της ρίζας, πιθανώς γιατί σε αυτές τις ηλικίες παρατηρείται αύξηση του αριθμού των εκτεθειμένων ριζικών επιφανειών λόγω περιοδοντίτιδας.
-Επιπλέον, ο δείκτης τερηδόνας ρίζας είχε θετική συσχέτιση με τους δείκτες ξηροστομίας και στοματικής υγιεινής. Το εύρημα αυτό ενισχύει την άποψη, ότι ο τερηδονικός κίνδυνος για τα άτομα τρίτης ηλικίας είναι δύο φορές υψηλότερος από εκείνον των παιδιών, κυρίως λόγω της μειωμένης ροής του σάλιου και των αυξημένων εναποθέσεων οδοντικής μικροβιακής πλάκας.
-Από τη σύγκριση των αποτελεσμάτων της παρούσας μελέτης με εκείνη που διεξήχθη το 2004 προκύπτει αύξηση των δεικτών τερηδόνας της ρίζας.
– Μόνο 11,8% των ενηλίκων 35-44 ετών και 6,4% των ενηλίκων 65-74 ετών έχουν υγιές περιοδόντιο.
-Σε σύγκριση με τη μελέτη του 2004, προκύπτει ότι σημειώθηκε αύξηση του ποσοστού των ατόμων με αβαθείς θυλάκους (από 24,2% το 2004 σε 37,3% το 2013) και βαθείς θυλάκους (από 3,3% το 2004 σε 5,6% το 2013) στην ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών. Τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν επιδείνωση της κατάστασης του περιοδοντίου των μεσηλίκων.
-53,4% των ενηλίκων 35-44 ετών και 70% των ατόμων 65-74 ετών βουρτσίζουν μία φορά ή αραιά ή και ποτέ τα δόντια τους.
-Η σύγκριση των τιμών του δείκτη OHI-S (επίπεδα πλάκας και τρυγίας) της παρούσας επιδημιολογικής μελέτης με εκείνης του 2004, έδειξε ότι η τιμή του δείκτη στην ομάδα ηλικίας 35-44 ετών παρέμεινε αμετάβλητη, ενώ στην ομάδα ηλικίας 65-74 ετών παρουσίασε αύξηση.
-Τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν ότι όχι μόνο δεν υπήρξε βελτίωση στο επίπεδο στοματικής υγιεινής των Ελλήνων, αλλά, αντίθετα, χειρότερευσε στα άτομα τρίτης ηλικίας.
-Το 34,5% των μεσηλίκων και το 43,3% των ατόμων τρίτης ηλικίας δήλωσε ότι συνηθίζει να επισκέπτεται τον οδοντίατρο μόνο σε περίπτωση πόνου ή για την αντιμετώπιση άλλου οξέως προβλήματος.
Κοινωνικές Ανισότητες και Στοματική Υγεία
Τα παιδιά με γονείς ανώτατης εκπαίδευσης και από αστικές περιοχές επισκέπτονται το οδοντίατρο για πρόληψη σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό έναντι των παιδιών από αγροτικές περιοχές και χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων. Ο δείκτης τερηδόνας δείχνει επίσης να επηρεάζεται τόσο από το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων όσο και από την στοματική υγιεινή και τις νόσους του περιοδοντίου. Στην ομάδα ηλικίας 35-44 ετών, ο αστικός πληθυσμός είχε χαμηλότερους δείκτες τερηδόνας σε σχέση με τον αγροτικό, ενώ αυξανομένου του επιπέδου εκπαίδευσης και του μηνιαίου εισοδήματος μειώνονταν οι τιμές των δεικτών. Στην ομάδα ηλικίας 65-74 ετών παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές του δείκτη τερηδόνας κατά επίπεδο εκπαίδευσης και μηνιαίο εισόδημα. Αυξανομένου του εκπαιδευτικού επιπέδου και του μηνιαίου εισοδήματος μειώνονταν οι τιμές του δείκτη στοματικής υγιεινής (επίπεδα πλάκας και τρυγίας). Αυξανομένου του εκπαιδευτικού επιπέδου και του μηνιαίου εισοδήματος αυξανόταν και το ποσοστό των ατόμων που είχε διατηρήσει μεγαλύτερο αριθμό φυσικών δοντιών στη στοματική κοιλότητα. Το 38,2% των μεσηλίκων και το 42,9% των ατόμων τρίτης ηλικίας δεν είχε καλύψει τις προσθετικές του ανάγκες. Στην ομάδα ηλικίας 65-74 ετών το ποσοστό εκείνων που είχε ανάγκη προσθετικής αποκατάστασης ήταν υψηλότερο το 2013 σε σχέση με το 2004. Με δεδομένο το υψηλό κόστος των προσθετικών αποκαταστάσεων, είναι πιθανό οι διαφορές αυτές μεταξύ των δύο μελετών να οφείλονται στην οικονομική κρίση.
Επίδραση στοματικής υγείας στην Ποιότητα ζωής
Η βαρύτητα των νόσων του στόματος, όπως αυτή εκτιμήθηκε με τους δείκτες τερηδόνας (DMFS), περιοδοντικής κατάστασης (CPI) και επιπέδου στοματικής υγιεινής (βάσει των τιμών του OHI-S) είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των μεσηλίκων.
ygeia360.gr
